Ta specjalizacja jest praktykowana wśród fizjoterapeutów na świecie od lat. Fizjoterapeutę w swoim zakładzie pracy już w 1923 r. miał nawet znany browarnik Guinness.
Nurt Occupational Health Physiotherapy (OHPT) zapoczątkowało w Europie Stowarzyszenie Dyplomowanych Fizjoterapeutów w zakresie medycyny pracy (ACPOHE – Association of Chartered Physiotherapists in Occupational Health) powstałe w Anglii w 1985 r. Jednak już w 1923 r. udokumentowano pierwszy stały kontrakt pracowniczy dla fizjoterapeuty przemysłowego (Industrial Physiotherapist) w zakładzie pracy. Pracodawcą był Arthur Guinness, słynny do dziś browarnik [1].
Biorąc pod uwagę szeroki zakres usług w fizjoterapii, pewnym jest, że większa część usługobiorców była, jest lub będzie pracownikiem lub pracodawcą. Standardem wywiadu fizjoterapeutycznego jest pytanie o wykonywany zawód, a ten często determinuje postępowanie lecznicze. To, co wyróżnia fizjoterapeutę specjalizującego się w medycynie pracy, to znajomość zagadnień z zakresu Kodeksu pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz służby medycyny pracy, a także praca w terenie, czyli wizytacje zakładów pracy.
Rola Fizjoterapii dla zdrowia w pracy
Na świecie przedstawiciel OHPT jest częścią zespołu BHP, obecnym zarówno podczas projektowania stanowisk pracy, jak i wdrażania programów profilaktycznych w zakładzie pracy, ale nie tylko.
Rola fizjoterapeuty w służbie medycyny pracy [2]:
- Ocena ryzyka przeciążeń, urazów i dolegliwości mięśniowo-szkieletowych pracowników – audyt miejsca pracy.
- Fizjoprofilaktyka przeciążeń, urazów i dolegliwości mięśniowo-szkieletowych indukowanych pracą.
- Ocena funkcjonalna pracownika powracającego po dłuższym okresie chorobowym.
- Wdrażanie pracowników wznawiających aktywność zawodową po absencji.
- Współprojektowanie stanowisk pracy.
- Przystosowanie stanowiska pracy do potrzeb pracownika (ergonomia).
- Wsparcie i promocja udziału osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy.
- Fizjoterapia pacjentów z chorobami zawodowymi.
- Wsparcie pracodawcy w budowaniu pracowniczych programów zdrowotnych.
Rola i znaczenie OHPT różnie kształtuje się w Europie. Dla przykładu fizjoterapeuci w Finlandii specjalizujący się w medycynie pracy zawężają zakres usług do konkretnych zawodów. Mamy więc fizjoterapię medycyny pracy kierowców, nauczycieli, personelu medycznego czy pracowników biurowych.
W Anglii fizjoterapeuci uzyskali prawo wystawiania tzw. Fitness for Work, czyli oceny pracownika powracającego do pracy po okresie chorobowym. Fizjoterapeuta decyduje, czy pracownik w zakresie funkcjonalnym jest gotowy do podjęcia pracy, a jeśli nie, to w jakim zakresie należy przeorganizować jego stanowisko, czas pracy i obowiązki.
W Polsce nurt ten dopiero się rozwija, a najczęstszą formą współpracy pracodawcy z fizjoterapeutą są szkolenia pracowników z ergonomii pracy (np. dźwiganie ciężarów, praca biurowa).
Jakie są fakty?
Absencja chorobowa z powodów urazów i chorób indukowanych pracą generuje w Europie koszt ok. 476 mld euro rocznie [3].
Główne przyczyny śmiertelności i niepełnosprawności w Polsce związane z pracą (na 100 tys. pracowników) [3]:
32% – nowotwory,
22% – inne (m.in. zaburzenia snu, migreny, problemy psychospołeczne),
16% – choroby mięśniowo-szkieletowe,
15% – choroby układu krążenia,
14% – urazy.
34% młodych pracowników w Europie z niskim stażem pracy (16–35 lat) ma już dolegliwości mięśniowo-szkieletowe indukowane pracą[4], co oznacza, że nie powstają one jedynie w wyniku długoletniego stażu pracy!
Wśród dzieci i młodzieży szkolnej oraz studentów, którzy nie weszli jeszcze na rynek pracy, 30% badanych ma już dolegliwości mięśniowo-szkieletowe, a szacuje się, że w środowisku pracy problem pogłębi się [4].
Dr Dalia Woźnica – fizjoterapeutka specjalizująca się w służbie medycyny pracy, członkini Association of Chartered Physiotherapists in Occupational Health oraz International Federation of Physical Therapists working in Occupational Health and Ergonomics.
Źródła:
- Richardson B., Eastlake A., Physiotherapy in Occupational Health. Management, Prevention and Health Promotion in the Work Place, 1994r.
- Materiały szkoleniowe Occupational Health Essentials for Physiotherapists, modules 1-9, ACPOHE 2022.
- visualisation.osha.europa.eu/osh-costs#!.
- healthy-workplaces.eu/en/publications/musculoskeletal-disorders-among-children-and-young-people-life-course-approach-risk-factors-and-prevention.
