W praktyce fizjoterapeutycznej szczególną uwagę należy zwrócić na opiekę nad małoletnimi pacjentami, bowiem ich prawa niejednokrotnie nie są z należytą starannością przestrzegane. Aby móc w pełni zagwarantować bezpieczeństwo udzielania świadczeń zdrowotnych, fizjoterapeuta powinien zadbać o odpowiednie opracowanie dokumentacji medycznej.
Istotne jest, aby w regulaminie zawarte były informacje w jakich okolicznościach fizjoterapeuta może odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego oraz komu ma prawo przekazywać informacje na temat stanu zdrowia małoletniego pacjenta, informować o postępach w terapii, wydawać dokumentację medyczną czy zaświadczenia oraz kogo fizjoterapeuta ma prawo wpuścić do gabinetu, a komu odmówić uczestnictwa w terapii. Wszystko to związane jest również z przepisami, które jasno określają kto ma prawo decydować o procesie leczenia małoletniego. Ma to wyjątkowe znaczenie, ponieważ w sytuacji braku porozumienia pomiędzy opiekunami małoletniego, fizjoterapeuta może odmówić udzielenia świadczenia, a decyzje dotyczącą leczenia będzie musiał podjąć sąd.
Dlatego każdy fizjoterapeuta świadczący usługi małoletnim musi odpowiednio się przygotować. Przede wszystkim powinien pamiętać o odpowiednim opracowaniu regulaminu oraz zadbania, aby opiekunowie małoletniego podpisali stosowne oświadczenia dotyczące stanu zdrowia małoletniego, informacji o przebiegu dotychczasowego leczenia, zgody na rozpoczęcie procesu usprawniania.
W związku z powyższym, jakie dokumenty powinien opracować fizjoterapeuta pracujący z małoletnimi pacjentami?
Pierwszym będzie Regulamin, w którym powinny się znaleźć takie informacje, jak: nazwa praktyki lub podmiotu udzielającego świadczeń, adres, obowiązki i prawa pacjentów, cel, zadania i zakres udzielanych świadczeń, rodzaj działalności leczniczej, przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, opłaty za udostępnianie dokumentacji medycznej, organizacja procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w przypadku pobierania opłat, wysokość opłat za świadczenia zdrowotne, zasady rezygnacji z wizyty, inne postawienia nie wchodzące w zakres powyższych, a będące istotnymi. Dodatkowo w załączniku należy umieścić cennik świadczeń fizjoterapeutycznych tj. określić wysokość opłat za udzielane świadczenia zdrowotne. Pacjent ma prawo do pełnej i jawnej informacji dotyczącej możliwości sposobu wniesienia opłaty oraz jej wysokości. Pamiętajmy, że obowiązek zapoznania się z regulaminem, ma każdy pacjent lub jego opiekun przed udzieleniem świadczenia.
Drugim istotnym dokumentem, jaki powinien podpisać opiekun małoletniego pacjenta przed udzieleniem świadczenia, to zgoda pacjenta na świadczenia zdrowotne udzielane przez fizjoterapeutę. W dokumencie winny się znaleźć takie informacje, jak: imię i nazwisko pacjenta i jego opiekuna, PESEL pacjenta i jego opiekuna, adres, rodzaj i cel świadczenia zdrowotnego. Opiekun pacjenta zobowiązany jest do wskazania choroby lub problemów zdrowotnych, które mogą być przeciwwskazaniem do udzielenia świadczenia zdrowotnego. Opiekun pacjenta podpisuje oświadczenie, że udzielił wyczerpujących i prawdziwych informacji co do stanu zdrowia małoletniego, i że przyjmuje do wiadomości, że są to dane poufne. Należy z pacjentem i jego opiekunem omówić w jaki sposób powinien przygotować się do udzielanego świadczenia zdrowotnego, jakie mogą być możliwe odczucia pacjenta w trakcie świadczenia zdrowotnego i możliwe do przewidzenia reakcje organizmu pacjenta po udzieleniu świadczenia zdrowotnego. Opiekun małoletniego pacjenta musi wyrazić świadomą zgodę na planowane zabiegi fizjoterapeutyczne oraz zostać poinformowanym o odpowiedzialności z tytułu zatajenia informacji, możliwości zadawania pytań i dostępu do informacji o możliwych alternatywnych metodach usprawniania. Warto podkreślić, że wyjątkowymi są pacjenci powyżej 16 roku życia, ale którzy nie ukończyli 18 roku życia. Zgodnie z prawem mają oni prawo wyrazić swój sprzeciw dotyczący planowanego sposobu leczenia, pomimo zgody opiekunów. W takiej sytuacji instytucją, która winna podjąć decyzję jest sąd. Pamiętaj, że jako fizjoterapeuta udzielający świadczeń medycznych, masz prawo do odmówienia udzielenia świadczenia. Takie samo prawo przysługuje pacjentowi oraz jego opiekunowi. Odmowę udzielenia świadczenia zdrowotnego należy uzasadnić.
Po trzecie, opiekun pacjenta małoletniego powinien podpisać oświadczenie o udzielaniu informacji dotyczących stanu zdrowia, czyli ma prawo upoważnić inną osobę do dostępu do dokumentacji medycznej, do udzielania informacji o świadczeniach i stanie zdrowia lub może wyrazić sprzeciw.
Ostatnim dokumentem, jaki powinien podpisać nam opiekun małoletniego pacjenta, jest szereg zgód i oświadczeń, które można spisać w jednym dokumencie. Dotyczą one zgody na przetwarzanie danych w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i zapewnienia ich ciągłości, klauzuli obowiązku informacyjnego, oświadczenia, że zapoznał się z Regulaminem wraz z załącznikami oraz Procedurami dotyczącymi Standardów Ochrony Małoletnich – Procedurą ochrony dzieci przed krzywdzeniem w wersji rozszerzonej i wersji skróconej zalecanej małoletnim pacjentom, które obowiązują w danym podmiocie lub praktyce. Dodatkowo w przypadku pacjenta małoletniego w rejestrze powinno się znaleźć podpisane oświadczenie, że osoba podpisująca się jest rodzicem sprawującym władzę rodzicielską nad dzieckiem, prawnym opiekunem dziecka lub osobą (podmiotem) sprawującym pieczę zastępczą nad dzieckiem oraz oświadczenie, że wniosek jest składany i podpisywany w imieniu obojga rodziców/prawnych opiekunów. Szczególnie istotne są dwa ostatnie punkty, ponieważ w sytuacji udzielania świadczeń małoletnim, fizjoterapeuta zobowiązany jest odpowiednio zabezpieczyć i pacjenta, i siebie. Odebranie w/w zgód zabezpiecza prawo fizjoterapeuty do odmowy udzielania informacji osobom, które nie są upoważnione. Może mieć to zastosowanie np. w sytuacji, gdy udzielane są, świadczenia małoletniemu, którego rodzice są w trakcie rozwodu lub żyją oddzielnie. Wówczas bez zabezpieczenia odpowiednich oświadczeń, fizjoterapeuta może stać się świadkiem w postępowaniu. Dlatego w dokumentacji małoletniego zalecane jest, aby znalazła się informacja czy obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska, a jeżeli nie to w jakim zakresie jest ograniczona lub odebrana. Warto tutaj również odnotować np. sygnaturę akt albo informację dotyczącą wyroku sądowego. Wówczas nie będzie ulegało wątpliwości komu fizjoterapeuta może i w jakim zakresie udzielać informacji na temat małoletniego.
Zakres podpisywanych zgód i oświadczeń może ulegać zmianie i modyfikacjom ze względu na zakres udzielanych świadczeń lub zmieniającą się sytuację epidemiologiczną, która będzie wymagać opracowania nowych procedur lub zaleceń. Ważne jest to, że w sytuacji kontroli podmiotu lub fizjoterapeuty, który udziela świadczeń fizjoterapeutycznych małoletnim pacjentom, Zespół Kontrolerów ma prawo egzekwować, aby przebieg wizyty, podczas której oceniany jest fizjoterapeuta odzwierciedlał standardową wizytę. Oznacza to, że Zespół Kontrolerów ma prawo do rozmowy i pozyskiwania informacji od opiekuna małoletniego pacjenta.
Autorzy:
Adam Bulski
Polskie Centrum Rehabilitacji Funkcjonalnej Votum w Krakowie
Agnieszka Filarecka
Instytut nauk o zdrowiu, Akademia Nauk Stosowanych w Gnieźnie
Przemysław Kotynia
Poradnia Rehabilitacyjna Medicus, Żywiec
Jakub Oberbek
Pabianickie Centrum Rehabilitacji PCM Sp. z o.o., Pabianice, Polska.
Centrum Medyczne ZAMKOWA, Pabianice, Polska,
Wyższa Szkoła Kosmetyki i Nauk o Zdrowiu w Łodzi, Łódź, Polska.
Jagoda Walowska
RB dr Jagoda Walowska Wrocław
