Na mocy aktualnie obowiązujących przepisów prawa, zgodnie z art. 2 Ustawy z dnia 25 września 2015 roku, fizjoterapeuta stał się samodzielnym zawodem medycznym. Oznacza to, że wykonywanie zawodu fizjoterapeuty wiąże się z koniecznością nieustannego dokształcania się, analizowania podejmowanych działań i oceniania czy pojawiające się w procesie terapeutycznym wątpliwości są zasadne. Nadto, wprowadzenie Ustawy o zawodzie fizjoterapeuty zobligowało nasze środowisko do wykonywania obowiązków zawodowych w oparciu o zasady etyki zawodowej, zgodnie z aktualną wiedzą specjalistyczną, z należytą starannością i co najważniejsze, z poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo. Cały proces postępowania fizjoterapeutycznego wymaga prowadzenia dokumentacji medycznej, która stanowi chronologicznie uporządkowany zbiór wszelkich informacji o stanie zdrowia pacjenta, przebiegu leczenia oraz udzielonych świadczeniach zdrowotnych. To co będzie ona dokładnie zawierała, zależy od rodzaju oferowanych usług fizjoterapeutycznych. Musi ona być spójna z diagnostyką i prowadzoną terapią. Wymóg dokumentowania przebiegu terapii gwarantuje bezpieczeństwo prowadzonej terapii zarówno dla pacjenta, jak i fizjoterapeuty. Pacjent ma prawo do wglądu, do swojej dokumentacji, ma możliwość pobierania opinii i zaświadczeń np. celem dalszej diagnostyki. Z kolei fizjoterapeuta zyskuje poczucie bezpieczeństwa, że nie pominie żadnego aspektu prowadzonej terapii, ma możliwość odtworzenia poszczególnych etapów usprawniania, a w razie potrzeby potwierdzenia słuszności podejmowanych działań. Należy pamiętać, że wytworzona dokumentacja medyczna może stanowić materiał dowodowy w postępowaniach, w sądach powszechnych lub przed organami KIF, np. Rzecznikiem Dyscyplinarnym czy Komisją ds. Etyki.
Nie powinien, więc dziwić fakt, że zawód fizjoterapeuty jest zawodem medycznym, traktowanym jako zawód zaufania publicznego. Wymogi i obostrzenia dotyczące posiadania prawa wykonywania zawodu, wymogów lokalowych, sposobu prowadzenia terapii, gwarantują najwyższą jakość świadczonych usług oraz bezpieczeństwo dla osób korzystających z usług fizjoterapeutycznych. Jednakże ciągle rozwijająca się dziedzina medycyny, powoduje, że zdarza się, że fizjoterapeuci w procesie terapeutycznym korzystają z wiedzy lub doświadczenia osób wykonujących zawody paramedyczne, jakimi są m.in. chiropraktyk czy naturoterapeuta. W sytuacji, gdy fizjoterapeuta poszerza swój warsztat pracy chcąc zindywidualizować proces usprawniania, korzystanie z alternatywnych metod leczenia nie powinno być piętnowane. Niemniej jednak należy mieć na względzie, że uzyskiwanie prawa do wykonywania zawodów paramedycznych przebiega odmiennie od fizjoterapii. Programy nauczania nie są standaryzowane, zdarza się, że na kursach lub szkoleniach uczą osoby bez wykształcenia medycznego. Nie ma również na chwilę obecną ustawowych wymogów wykonywania zawodów paramedycznych. Co prawda, są podejmowane pierwsze próby usystematyzowania zawodów niemedycznych czy paramedycznych, ale niestety te będące najbliżej fizjoterapii, nadal nie zostały uchwalone. Jest to o tyle kłopotliwe, że będąc fizjoterapeutą, posiadając prawo wykonywania zawodu, fizjoterapeuta ręczy i daje rękojmię najwyższej jakości i bezpieczeństwa stosowanych procedur podczas terapii, a wiedzę powinien czerpać ze sprawdzonych źródeł naukowych. Dodatkowo, chcąc wykonywać zawód medyczny i paramedyczny musimy również pamiętać o odmiennych wymogach prawnych i skarbowych, począwszy od rejestracji działalności. Fizjoterapeuci rejestrują swoją działalność pod kodem PKD 86.95.Z, z kolei chiropraktycy, naturoterapeuci, osteopaci – pod kodem 86.96.D. Choć oba kryteria zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy o VAT, mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT, bo zgodnie z interpretacją wyroków sądu, obie działalności służą profilaktyce i poprawie zdrowia, to są to dwa odrębne kody narzucające inne wymogi i pozwalające na wykonywanie czynności zawodowych z innego zakresu. Zwolnienie takie ma charakter podmiotowo-przedmiotowy, gdyż zwolnieniu podlega określona usługa wykonywana przez ściśle zdefiniowany podmiot wykonujący te usługi. Jak podkreśla Krajowa Informacja Skarbowa, warunkiem uzyskania zwolnienia od podatku VAT jest spełnienie przesłanki o charakterze podmiotowym, czyli osoba wykonująca musi być lekarzem, lekarzem dentystą, pielęgniarką, położną, psychologiem lub wykonywać inny zawód medyczny w rozumieniu art.2ust. 1pkt 2 ustawy o działalności leczniczej, oraz jednocześnie świadczyć usługi w zakresie opieki medycznej służącej profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Warto zaznaczyć, że nie każda usługa wchodząca w zakres fizjoterapii będzie spełniała obie powyższe przesłanki stanowiące podstawę do uzyskania zwolnienia z podatku VAT. Jedną z nich jest usługa masażu relaksacyjnego, która nie jest uznawana za działalność medyczną, więc została przez ustawodawcę opodatkowana 23% VAT. Z kolei dla pacjenta korzystanie z usług osoby zarejestrowanej pod konkretnym PKD, będzie oznaczało nietożsamy sposób prowadzenia terapii, stosowanych metod leczniczych, ale również brak dokumentacji medycznej w przypadku osób wykonujących zawody paramedyczne, co może wpłynąć na bezpieczeństwo prowadzonej terapii i brak możliwości zweryfikowania adekwatności podejmowanych czynności terapeutycznych. Co za tym idzie, różny będzie sposób prowadzenia dokumentacji finansowej, obowiązek posiadania pieczątki czy zakres ubezpieczenia OC. Co więcej, fizjoterapeuci zobowiązani są do dokonania wpisu własnej praktyki do Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą.
Reasumując, choć zawód fizjoterapeuty i naturoterapeuty czy chiropraktyka mogą wydawać się zbieżnymi, są to zupełnie inne zawody, począwszy od odmiennych wymogów dotyczących kształcenia, uzyskiwania prawa do wykonywania zawodu, możliwości dokształcania się i poszerzenia zakresu wiedzy, skończywszy na stosowanych metodach pracy, odpowiedzialności za podejmowane czynności zawodowe. Dlatego, biorąc pod uwagę prestiż zawodu fizjoterapeuty, chcąc wykonywać zbliżone do fizjoterapii zawody, należy z należytą starannością zadbać o wyraźne rozdzielenie informacji i wskazanie, kiedy podejmowane są czynności z zakresu fizjoterapii, a kiedy z zakresu innego zawodu paramedycznego. Informacje te winny być jawne i nie wzbudzać wątpliwości.
Autorzy:
Adam Bulski
Polskie Centrum Rehabilitacji Funkcjonalnej Votum w Krakowie
Agnieszka Filarecka
Instytut nauk o zdrowiu, Akademia Nauk Stosowanych w Gnieźnie
Przemysław Kotynia
Poradnia Rehabilitacyjna Medicus, Żywiec
Jakub Oberbek
Pabianickie Centrum Rehabilitacji PCM Sp. z o.o., Pabianice, Polska.
Centrum Medyczne ZAMKOWA, Pabianice, Polska,
Wyższa Szkoła Kosmetyki i Nauk o Zdrowiu w Łodzi, Łódź, Polska.
Jagoda Walowska
RB dr Jagoda Walowska Wrocław
