Fizjoterapia bez granic – speleoterapia jako innowacja w leczeniu chorób układu oddechowego – dr Sylwia Mętel kolejną stypendystką programu KIF „Fizjoterapia bez granic – w drodze do innowacji”.
Speleoterapia (gr. speleon – jaskinia) to moja osobista i naukowa pasja. Jest to metoda leczenia pacjentów, głównie z chorobami układu oddechowego, wykorzystująca specyficzne działanie intensywnych bodźców fizycznych, chemicznych i biologicznych obecnych w podziemnych komorach nieczynnych kopalń.
Za twórcę subterraneoterapii (łac. sub – pod, terra – ziemia, neo – nowa) uznaje się prof. Mieczysława Skulimowskiego – autora podstaw naukowych i praktycznych tej formy klimatoterapii, prowadzonej w podziemnym środowisku wyrobisk solnych.
Do programu „Fizjoterapia bez granic – w drodze do innowacji” zgłosiłam się z zamiarem popularyzowania wyników moich badań naukowych oraz nawiązywania współpracy z osobami
i instytucjami działającymi na rzecz rozwoju naturalnych metod wspomagania zdrowia, takich jak speleoterapia.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO), niemal cała populacja świata (99%) oddycha powietrzem przekraczającym zalecane przez WHO limity zanieczyszczeń. Zarówno zanieczyszczenie powietrza na zewnątrz, jak i w pomieszczeniach, przyczynia się do rozwoju chorób układu oddechowego oraz wielu innych schorzeń, co czyni je istotnymi czynnikami chorobotwórczymi. Dodatkowo, brak aktywności fizycznej stanowi jedną z głównych przyczyn chorób przewlekłych.
W związku z tym konieczne jest poszukiwanie rozwiązań umożliwiających osobom chorym podejmowanie leczenia oraz dostosowanego do ich możliwości treningu fizycznego w naturalnym, wolnym od zanieczyszczeń środowisku.
Dzięki grantowi KIF miałam możliwość wyjazdu do wyjątkowego miejsca w Republice Czeskiej – Sanatorium Edel, które od ponad 30 lat specjalizuje się w leczeniu przewlekłych chorób dróg oddechowych u dzieci. Ośrodek łączy refundowane pobyty medyczne ze speleoterapią prowadzoną w zaadaptowanych podziemnych przestrzeniach dawnej kopalni rudy miedzi.
Podczas pobytu przeprowadziłam warsztaty praktyczne dla personelu medycznego, podczas których skupiliśmy się na:
- technikach efektywnego oddechu,
- pozycji spoczynkowej języka,
- regulacji aktywności nerwu błędnego i kontroli posturalnej z wykorzystaniem technik terapii N.A.P. możliwych do zastosowania w pracy z małymi pacjentami.
W trosce o dobrostan zespołu terapeutycznego praktykowaliśmy również:
- techniki wspierające funkcjonowanie tarczycy,
- automasaż twarzy i szyi z użyciem płytek Gua Sha, baniek
- kinesiotaping estetyczny twarzy.
Podczas jubileuszowego, 20. Sympozjum dla Lekarzy Pediatrów – Zlatohorský podzim pediatrů
(25-28.09.2025), miałam okazję wysłuchać wielu ciekawych wystąpień lekarzy i naukowców z uczelni
w Ostrawie i Ołomuńcu. Sama również zaprezentowałam referat dotyczący wspólnego z Sanatorium Edel badania, które analizuje efekty pobytów leczniczych ze speleoterapią u dzieci chorujących na astmę oskrzelową. Przedstawiłam także założenia nowego, innowacyjnego projektu, w którym badam sprawność funkcjonalną, parametry oddechowe i wybrane wskaźniki krwi u osób starszych z chorobami układu oddechowego, uczestniczących w rehabilitacji pulmonologicznej prowadzonej w podziemnych komorach solnych.
Zaprezentowałam również autorskie publikacje naukowe będące wynikiem trzech projektów badawczych, które realizowałam w Uzdrowisku Kopalnia Soli „Wieliczka” we współpracy z Akademią Wychowania Fizycznego w Krakowie:
- Wpływ ćwiczeń terapii N.A.P. (Neuroortopedyczna plastyczność zależna od aktywności) prowadzonych w warunkach subterraneoterapii na sprawność funkcjonalną i jakość życia osób dorosłych z astmą oskrzelową.
- Ocena sprawności funkcjonalnej i jakości życia pacjentów w wieku starszym ze schorzeniami dróg oddechowych objętych leczeniem w Uzdrowisku Kopalnia Soli „Wieliczka”.
- Ocena dynamometryczna siły kończyn dolnych oraz stanu głosu i siły mięśni oddechowych u pacjentów w wieku starszym ze schorzeniami dróg oddechowych objętych leczeniem w Uzdrowisku Kopalnia Soli „Wieliczka”.
Podczas pobytu w Sanatorium Edel miałam okazję zapoznać się z jego infrastrukturą medyczną, a także wziąć udział w różnych wydarzeniach kulturalnych. Były to m.in. spotkanie z podróżnikiem po Alasce, Janem Franckeho, wieczór z tradycyjną muzyką czeską połączony z interaktywnym quizem, a także taneczny wieczór z muzyką na żywo, zorganizowany dla uczestników sympozjum.
Miałam także przyjemność spotkać się spotkać się z jego właścicielami – Dyrektorem Medycznym dr med. Vladimirem Svozilem, Dyrektor Administracyjną mgr inż. Aleksandrą Plevačovą
i Dyrektorem Technicznym mgr Adamem Svozilem. Dzięki tym rozmowom mogłam lepiej poznać, jak wygląda codzienne prowadzenie uzdrowiska dla dzieci, w którym łączy się leczenie, fizjoterapię oddechową i speleoterapię.
Szczególnym doświadczeniem było dla mnie zwiedzanie podziemnych przestrzeni terapeutycznych
w towarzystwie dr med. Vladimira Svozila – założyciela sanatorium.
Program „Fizjoterapia bez granic – w drodze do innowacji”, którego mam zaszczyt być stypendystką, umożliwił mi nie tylko rozwój zawodowy i naukowy, ale także promocję polskiej fizjoterapii na forum międzynarodowym. W dobie globalnych wyzwań zdrowotnych, takich jak zanieczyszczenie powietrza
i wzrastająca liczba chorób przewlekłych, speleoterapia staje się nie tylko ciekawostką naukową, ale realnym wsparciem w leczeniu i profilaktyce.
