W najnowszym numerze kwartalnika naukowego „Physiotherapy Review” [3/2023] opublikowana została praca pt. „Wpływ terapii trakcyjnej odcinka szyjnego kręgosłupa na rozkład składowych harmonicznych w głosie oraz natężenie i długość fonacji”. Jej autorami są Tomasz Świstowski z Wydziału Rehabilitacji AWF Warszawa oraz Andrzej Józefczyk z Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej.
Przygotowaliśmy dla czytelników „Głosu” skrót artykułu w jęz. polskim, zachęcamy jednak do sięgnięcia do wersji oryginalnej. Link do artykułu znajdziesz pod tekstem.
Wstęp
Dotychczas niemal jedynym wyznacznikiem techniki wokalnej osoby uczącej się śpiewu była weryfikacja dokonywana przez nauczyciela śpiewu, co oczywiście nie stanowiło obiektywnej oceny. Obecnie, dzięki rozwojowi technicznemu oraz specjalnej aparaturze i znacznie większej wiedzy specjalistów oraz dostępności do publikacji możemy lepiej rozumieć świadomą emisję głosu.
Mamy dostęp do takich urządzeń jak: platformy posturograficzne, przy pomocy których możemy wstępnie diagnozować problem z rozłożeniem środka ciężkości, więc pośrednio również wady posturalne dynamiczne dające bezpośredni biofeedback; cyfrowe analizatory umożliwiające dokładne przeanalizowanie próbki dźwięku i interpretacja wielu jego parametrów; rezonans magnetyczny oraz wideostroboskopię, które umożliwiają analizę dynamicznej pracy miękkich struktur aparatu głosowego [1, 2]. Ponadto rozwinęła się sama fizjoterapia, a my jako terapeuci jesteśmy w stanie wpływać na emisję głosu.
Wpływ fizjoterapii na emisję głosu
Podstawowy wpływ jaki może mieć fizjoterapeuta na efektywność emisji głosu to poprawa postawy osoby śpiewającej. Nieprawidłowa postura może rzutować na forsowanie fonacji, zwiększone ciśnienie podgłośniowe czy nieprawidłowy oddech [3]. Fizjoterapeuta może pracować również z prawidłowym oddychaniem, nauczyć wokalistę optymalnej pracy przepony, mięśni brzucha oraz proporcji oddechowych, dodatkowo można uświadomić wokalistę, czym jest mechanizm natężonego wydechu oraz manewr valsalwy, który bez całkowitego domknięcia głośni będzie zbliżony fizjologicznie do emisji głosu przy dodaniu odpowiedniego zwarcia strun głosowych, co może pomóc w pośrednim odczuciu czym jest domknięcie strun i zależność między natężonym wydechem, a ciśnieniem podgłośniowym i nadgłośniowym [4].
Fizjoterapeuta może również przy użyciu rąk stymulować pracę toru oddechowego dolno-żebrowego u wokalisty, stosując techniki ekspansji klatki piersiowej, odblokowywania przepony czyli ręcznego masażu, mobilizacji żeber oraz mobilizacji rotacji kręgosłupa i klatki piersiowej [5]. Również wiele technik terapii stawu skroniowo-żuchwowego będzie przydatne do pracy z wokalistami. Zaczynając od masażu twarzoczaszki, rozluźnianie żwacza od strony zewnętrznej oraz intraoralnie, pracy na mięśniach powierzchownych i głębokich szyi, poprzez pracę z trakcją stawu TMJ oraz mobilizacją do opuszczania i rotacji [6, 7, 8, 9]. Osoba zajmująca się zawodowo fonacją powinna również zadbać o wyrównane napięcie w obrębie mięśni szyi, górnej części klatki piersiowej oraz pleców, w przeciwnym wypadku może dojść do kompresji krtani. Bezpośredni ucisk na krtań będzie ograniczał jej ruchomość, co spowoduje mniejszą mobilność również strun głosowych, w związku z czym umiejętności wokalisty będą ograniczone w stosunku do jego fizjologicznych możliwości. Fonacja będzie sprawiała wysiłek, co może mieć konsekwencje w postaci szybszej eksploatacji aparatu głosowego.
Cel badania
Za cel badania wyznaczono znalezienie zależności między rozkładem składowych harmonicznych, natężeniem dźwięku oraz długością fonacji, a zastosowaniem techniki trakcyjnej kręgosłupa szyjnego u osób z różnym doświadczeniem wokalnym. Dodatkowo celem badania było udowodnienie, że fizjoterapia jest dziedziną, która może zmienić podejście do nauki fonacji poprzez aktualizację wiedzy oraz, że może zmienić komfort i jakość śpiewu u wokalistów.
Do uszczegółowienia problemu, sformułowano następujące pytania: Czy długość, głośność dźwięku oraz jakość fonacji poprawiły się po zastosowaniu techniki trakcji odcinka szyjnego? Czy możliwy efekt techniki trakcyjnej odcinka szyjnego kręgosłupa jest zależny od doświadczenia wokalisty? W jakiej części grupy badanej technika trakcyjna kręgosłupa szyjnego wykazuje największe potencjalne zastosowanie?
Grupa badana
Badanie przeprowadzano od maja do listopada 2021 r. w klinice „Physioteam” we Wrocławiu. Uczestniczyło w nim 35 osób (26 kobiet i 9 mężczyzn). Badany podzielono na grupy: najmłodsza była grupa 18-25 lat, w której było najwięcej badanych -15 osób, 14 badanych osób liczyło od 26 do 35 lat, 5 osób miała od 36 do 55 lat, w ostatnim przedziale, powyżej 55 roku życia była tylko 1 badana osoba. Wśród grupy badanej, uczestnicy mieli różny staż wokalny. W grupie, która najdłużej śpiewa, czyli powyżej 10 lat było 10 osób, przedział od 6 do 10 lat liczył 15 badanych, , w grupie której doświadczenie wahało się od 3 do 5 lat było 10 uczestników, zaś w grupie najmniej doświadczonej, czyli poniżej 2 lat śpiewu było zaledwie 4 osoby.
Badanie wszystkich uczestników odbyło się w jednakowym pomieszczeniu, aby zachować powtarzalność akustyczną dla każdego uczestnika, stali oni w tym samym miejscu oraz odmierzono taką samą odległość ust od membrany mikrofonu, która wynosiła 30 cm.
W pierwszej kolejności osoba badana dostała do uzupełnienia ankietę odnośnie swojego doświadczenia oraz aspektów dotyczących edukacji wokalnej. Następnie odmierzana była odległość 30 cm ust od membrany mikrofonu i pobierana próbka dźwiękową na dźwięku C(130Hz) dla mężczyzn i (260Hz) dla kobiet. Po pobraniu sampla realizowana była trakcja. Trakcja była wykonywana na stole do masażu, w pozycji leżenia tyłem. Z osobami badanymi pracował jeden fizjoterapeuta. Technika została wykonana w 3 pozycjach: głowa w nieznacznym wyproście, a szyja zgięciu, głowa i szyja w rotacji prawostronnej, głowa i szyja w rotacji lewostronnej.
Trakcja w każdej z pozycji była wykonywana przez 2 minuty oraz dodatkowo przy wydechu terapeuta spychał mostek w kierunku doogonowym. Pomiędzy pozycjami było 30 sekund przerwy. Po przeprowadzeniu terapii ponownie odmierzona została odległość 30 cm ust od membrany i jeszcze raz pobrana próbka dźwiękowa.
Wyniki
Badanie wykazało, że dla całej badanej grupy wokalistów średnia długość próbki była dłuższa przy pomiarze 2. czyli po zastosowaniu techniki trakcji kręgosłupa szyjnego. Wyniki te mogą świadczyć o istotności techniki trakcji odcinka szyjnego kręgosłupa w pracy z wokalistami, którzy mają problem z odpowiednim doborem oddechu do frazy lub z wydłużonym równomiernym wydechem. Dodatkowo, badanie wykazało przejście centroidy spektralnej w kierunku niższej wartości, co oznacza tendencję do odbierania dźwięku po terapii jako „ciemniejszego”. To może skłaniać ku przemyśleniom, że pacjenci odczuwali większy komfort, gdyż do śpiewania niskich dźwięków wokalista musi bardziej rozluźnić struktury krtani a krtań musi być bardziej mobilna.
Na zakończenie autorzy wskazali, że fizjoterapeuci zajmują się także rehabilitacją głosu, która obejmuje pracę z ludźmi po wszelkiego rodzaju dysfunkcjach lub chorobach aparatu mowy, takich jak guzki śpiewacze, refluks, bruksizm, TMD czy nieprawidłowa postawa ciała, co wiąże się z nieprawidłowym rozkładem napięcia mięśniowego.
Całość artykułu znajdziecie Państwo na stronie czasopisma Physiotherapy Review
Referencje
