Co to jest fake news?
Fake newsy szerzą się szybciej i łatwiej niż wirus i są równie niebezpieczne – stwierdził dyrektor generalny WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus w lutym 2020 r. podczas konferencji na temat bezpieczeństwa.
Masowość mediów doprowadziła do przeinaczeń, nadinterpretacji, szerzenia nieprawidłowości na określony temat. W ten sposób zaczęła pojawiać się dezinformacja przeprowadzana różnymi metodami określana ogólnie jako fake news. Najczęściej stosowaną definicją tego sformułowania jest określanie go jako fałszywą wiadomość, często o charakterze sensacyjnym, publikowaną w mediach z intencją wprowadzenia odbiorcy w błąd w celu osiągnięcia korzyści finansowych, politycznych lub prestiżowych [1].
Fake news dotyczy najczęściej tematu frapującego, a za taki właśnie jest uznawana pandemia COVID-19. Wielu badaczy zauważa również, że słuszne jest porównanie fake newsa do wirusa, ponieważ ma on różne twarze, może bezproblemowo zmieniać swoją postać oraz bardzo szybko roznosi się w mediach [2]. Fake newsy szerzą się szybciej i łatwiej niż wirus i są równie niebezpieczne – stwierdził dyrektor generalny WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus w lutym 2020 roku podczas konferencji na temat bezpieczeństwa.
Zgodnie z najnowszym raportem DIGITAL 2023: GLOBAL OVERVIEW REPORT (dostęp marzec 2023) na całym świecie jest około 5,16 miliarda aktywnych użytkowników internetu. Co sekundę każdy z nich wytwarza 1,7 megabajtów danych, a cała ludzkość kreuje ich codziennie 2,5 tryliona. Zasięg fake newsów np. na temat koronawirusa publikowanych na Facebooku i Twitterze w okresie pandemii był więc ogromny. Powszechne występowanie fake newsów oraz ich wpływ na otaczającą nas rzeczywistość sprawia, że powstają organizacje, stowarzyszenia oraz fundacje, które zajmują się fact checkingiem, czyli weryfikowaniem informacji publikowanych w mediach oraz internecie. Organizacje te publikują na swoich stronach oraz w mediach społecznościowych zweryfikowane informacje wraz z oceną, czy są one fałszywe czy prawdziwe. Przykładami takich organizacji w Polsce stowarzyszenie Demagog oraz Fundacja Przeciwdziałamy Dezinformacji, z kolei za granicą to m.in. brytyjska organizacja non profit Full Fact oraz grupa High Level Group on Fake News and Online Disinformation działająca w ramach Komisji Europejskiej do grudnia 2020 roku[3].
Jak rozpoznać fake news?
Każdą informację powinno się sprawdzić pod kątem źródła, dat oraz autora, dzięki temu wiadomo, czy miejsce publikacji należy do tych, które darzone są przez odbiorców zaufaniem, czy od organizacji, które nie są znane. Należy zwrócić uwagę na to, ile informacji dany autor opublikował, kiedy zostało utworzone jego konto na portalu, czy publikował analizowaną informację jako pierwszy. Należy także przyjrzeć się zamieszczonym zdjęciom obrazującym wydarzenie oraz podczas weryfikacji informacji powinno się także zwrócić uwagę na adres URL.
Poniżej publikujemy infografikę będącą elementem kampanii prowadzonej w wielu językach przez International Federation of Library Associations and Institutions, która na celu ułatwienie odbiorcy tekstu zidentyfikowanie nieprawdziwych informacji [4].
Agnieszka Śliwka, Beata Pluta
- Mały leksykon postprawdy, red. M. Wójcik, Warszawa 2018, online: https://wid.org.pl/wpcontent/uploads/E_wydanie-Ma%C5%82y-Leksykon-Postprawdy.pdf, s. 28 [dostęp: 27.01.2023].
- Bąkiewicz, Wprowadzenie do definicji i klasyfikacji zjawiska fake news, „Studia Medioznawcze” 2019, nr 78, s. 281–282.
- Lee T. (2019), The global rise of “fake news” and the threat to democratic elections in the USA, „Public Administration aand Policy: An Asia-Pacific Journal”, vol. 22, no. 1, ss. 15–24.
- https://climatecrocks.com/2017/11/21/how-to-spot-fake-news-the-basics/ [dostęp: 27.01.2023].
Prof. AWF dr hab. Beata Pluta
Dr hab. n. med. i n. o zdr. Agnieszka Śliwka
Adiunkt i Kierownik Zakładu Rehabilitacji w Chorobach Wewnętrznych Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum;
+ + +
Korzystaj ze szkoleń na platformie Fizja!
Zdobywaj nową wiedzę dzięki szkoleniom w największej w Polsce bezpłatnej bazie szkoleń online z 8. dziedzin fizjoterapii. Wśród nich znajdziesz szkolenie pt. „Fizjoterapeuta – edukator w infodemii”.
Wejdź na: fizja.pl
