Przed marcem tego roku usługi telerehabilitacyjne nie były w Polsce powszechne. U nas dopiero raczkują, ale w niektórych krajach rozwijają się już całkiem prężnie, choć wciąż toczą się dyskusje dotyczące m.in. finansowania. Koronawirus wymusił na rządach i organizacjach szybkie dostosowanie e-usług do nowych warunków izolacji społeczeństwa. Oto kilka wybranych przykładów:
Australia
Pod koniec marca prywatne fundusze zdrowotne uruchomiły dla swoich klientów usługę szybkiego dostępu do telekonsultacji. Pacjent może z niej skorzystać pod warunkiem, że jest w trakcie leczenia i widział się z fizjoterapeutą w ciągu sześciu miesięcy albo – jeśli jest nowym pacjentem – musi otrzymać stosowne skierowanie. Zlecenie może dotyczyć rehabilitacji: ortopedycznej, przewlekłych schorzeń mięśniowo-szkieletowych, kardiologicznej, pulmonologicznej lub treningu mięśni dna miednicy¹. Oczywiście cały czas trwają dyskusje (teraz głównie podczas webinarów) dotyczące szczegółów finansowania. Warto podkreślić, że Australijskie Stowarzyszenie Fizjoterapii (APA), bazując na rzetelnych doniesieniach naukowych, opracowało wytyczne dotyczące prowadzenia telerehabilitacji w związku z pandemią COVID-19². O uznaniu w Australii tej formy terapii za skuteczną metodę niech świadczy fakt, że już od ośmiu lat działa tam klinika oferująca tylko fizjoterapię w formie spotkań online!
1. Australian Health Funds Announce Tele-Physiotherapy Consultations
2. Australian Physiotherapy Association Telehealth Guidelines Response to COVID-19
Nowa Zelandia
Telerehabilitacja jest integralną częścią praktyki fizjoterapeutycznej i musi spełniać określone standardy³. Co się zmieniło w związku z pandemią? Rada stowarzyszenia Physiotherapy New Zealand opublikowała protokół postępowania, na podstawie którego można ocenić, czy w danym przypadku wystarczy teleusługa, czy konieczne jest spotkanie twarzą w twarz⁴.
3. Telehealth standard
4. Am I able to provide physiotherapy services?
USA
Telerehabilitacja jest uznaną od kilku lat usługą, a wybuch pandemii spowodował szybkie i skuteczne działania fizjoterapeutów i pacjentów wnioskujących o pokrycie jej kosztów przez prywatnych ubezpieczycieli. Zgodził się na to m.in. największy z nich, czyli United Healthcare – fizjoterapeuci będą mogli w pełni świadczyć usługi telezdrowia. W USA dyskusja toczy się głównie wokół rozliczania procedur, bo np. czym innym jest konsultacja online w czasie rzeczywistym, a czym innym przesłanie pacjentowi filmów z ćwiczeniami. Podobnie jak w Australii specjaliści wymieniają się swoimi doświadczeniami i rozmawiają na temat procedur podczas webinarów. Na stronie internetowej Amerykańskiego Stowarzyszenia Fizjoterapeutów znajdziemy bardzo obszerny i szczegółowy pakiet informacji dotyczący telerehabilitacji: komentarze prawników, 21-stronicowy dokument opisujący procedury rozliczeniowe, możliwe wyzwania i szanse dla fizjoterapeutów, kodeks etyki telezdrowia i wiele innych zasobów⁵ ⁶. APTA podkreśla: „Udokumentuj prawne i etyczne powody prowadzenia usługi telerehabilitacji. Chociaż pandemia COVID-19 to dobry powód, nadal musisz go udokumentować”.
5. Telehealth
6. Telehealth in Physical Therapy in Light of COVID-19
Kanada
Kanadyjczycy już na początku marca opracowali szereg wskazówek przypominających najważniejsze zasady telerehabilitacji. Jednym z pytań, które musi sobie zadać kanadyjski fizjoterapeuta jest: czy skuteczność usługi świadczonej zdalnie jest poparta dowodami? Dbając o najwyższą jakość e-fizjoterapii, CPA (Canadian Physiotherapy Association) udostępniło webinar, podczas którego prezentowany jest przegląd badań naukowych potwierdzających skuteczność telerehabilitacji u pacjentów ze schorzeniami neurologicznymi. Wybuch pandemii COVID-19 wywołał w Kanadzie dyskusję na temat cyberbezpieczeństwa, o którym nie można zapominać także świadcząc usługi telerehabilitacyjne⁷.
7. Tele-Rehabilitation
Wielka Brytania
Na stronie Chartered Society of Physiotherapy (CSP) znajdziemy dość szczegółowe wytyczne na temat usług cyfrowych⁸. Podkreślono konieczność utrzymania standardów prowadzenia dokumentacji, a także zarekomendowano nagrywanie rozmów z pacjentami. W brytyjskim systemie publicznym dość dobrze jest już rozwinięty tzw. bezpośredni dostęp do fizjoterapeuty, głównie w przypadku chorób mięśniowo-szkieletowych. CSP opracowało protokół postępowania, który ma służyć do wstępnej oceny, czy dany pacjent może być zakwalifikowany do telerehabilitacji lub czy jego stan jest na tyle poważny, że konieczna jest konsultacja w gabinecie⁹. Na początku kwietnia CSP opublikowało „Przewodnik szybkiej realizacji zdalnych konsultacji”¹⁰, w którym znajdziemy informacje związane z konfiguracją sprzętu wideo czy gotowymi narzędziami powszechnie używanymi do wideokonferencji. Znalazła się tam też garść wskazówek¹¹ odnoszących się do prowadzenia e spotkania: zadbaj o to, by dzieci i zwierzęta nie wchodziły w kadr; poinformuj wcześniej pacjenta o przebiegu wizyty; kieruj do pacjenta proste komunikaty; poproś pacjenta, aby – dla lepszej widoczności – miał skarpetki w innym kolorze niż spodnie. Rada Brytyjczyków: Korzystaj ze zdobyczy technologii jak z kolejnej części zestawu swoich narzędzi fizjoterapeutycznych. Korzystaj z gotowych rozwiązań i rób to dobrze.
8. Remote service delivery options
9. PATIENT MAKES CONTACT OR IS REFERRED TO SERVICE
10. COVID-19: guide for rapid implementation of remote consultations
11. Remote consultations during then COVID-19 pandemic-top tipsfrom CSP members
Irlandia
W marcu opublikowano wytyczne do prowadzenia usług e-zdrowia dla fizjoterapeutów sektora prywatnego¹². Irish Society of Chartered Physiotherapy (ISCP) podkreśla, że świadcząc usługi „e” należy pracować zgodnie z zasadami i wytycznymi, a jeśli pacjent po raz pierwszy kontaktuje się z fizjoterapeutą, to niezbędne jest przeprowadzenie badania przesiewowego. Co ważne, w przypadku telerehabilitacji fizjoterapeuta jest objęty ubezpieczeniem tylko pod warunkiem, że pracuje zgodnie z wytycznymi. Dyskusja dotycząca rozliczania świadczeń jest podobna jak w USA czy Australii – trwają negocjacje z funduszami ubezpieczeniowymi. Jak rozliczyć usługę? Średnio wyceniana jest 20 proc. niżej niż spotkanie twarzą w twarz¹³.
12. Irish Society of Chartered Physiotherapists – The Voice of Physiotherapy in Ireland
13. ISCP Blog Member Update: COVID-19 (Coronavirus)
Niemcy
U naszych sąsiadów za zachodnią granicą, mimo że zawód fizjoterapeuty nie jest uregulowany, 26 marca Physio Deutschland opublikowało zalecenia dotyczące wykonywania „zabiegów wideo”. Konieczne są: świadoma zgoda pacjenta, zapewnienie prywatności, zastosowanie technologii umożliwiającej dobrą komunikację. E-usługa może zostać zrealizowana, jeżeli zostały zalecone konkretne procedury fizjoterapeutyczne, np. ćwiczenia ruchowe, ćwiczenia oddechowe i wspomagające układ krążenia, terapia oddechowa w mukowiscydozie czy zapaleniu oskrzeli¹⁴.
14. Empfehlungen zur Durchführung von Videobehandlungen
Francja
Tu telerehabilitacja nie jest jeszcze bardzo popularna. Francuscy fizjoterapeuci od lat postulowali o wprowadzenie e-świadczenia, a obecna sytuacja związana z koniecznością izolacji skłoniła Ministerstwo Zdrowia do zaaprobowania tego pomysłu. I tak 18 kwietnia br. Opublikowano rozporządzenie precyzujące świadczenie i rozliczanie usług e-fizjoterapii¹⁵, a już następnego dnia na stronie Francuskiej Izby Fizjoterapeutów pojawił się przewodnik dobrych praktyk telerehabilitacji. Znajdziemy w nim m. in. Rekomendowane przez resort zdrowia platformy, a także przypomnienie o konieczności dokumentowania usługi¹⁶. Pascale Mathieu, prezes Izby, podkreśla, że spowodowane pandemią zamknięcie gabinetów i odcięcie społeczeństwa od fizjoterapii poskutkuje dramatycznymi, długoterminowymi konsekwencjami. Stąd natychmiastowa konieczność wprowadzenia zdalnych usług.
15. Les kinésithérapeutes peuvent désormais soigner leurs patients par télésoin
16. Guide de bonnes pratiques relatif au télésoin en kinésithérapie
Holandia
Zrzeszająca fizjoterapeutów FysioHolland za oczywiste uznaje konieczność świadczenia usług online. W oficjalnym komunikacie na stronie internetowej czytamy, że „fizjoterapia świadczona prywatnie odbywa się online i tylko jeśli nie może zostać przeprowadzona w ten sposób, należy rozważyć możliwość spotkania się w gabinecie lub domu”. Ze strony dowiemy się także, że fizjoterapeuci świetnie sobie radzą z prowadzeniem usług zdalnie, a oficjalne informacje kierowane są głównie do pacjentów i wskazują, w jaki sposób mogą zapisać się na e-wizytę¹⁷.
17. Hoe werkt fysiotherapie op afstand?
Belgia
Belgijski AXXON w czasach pandemii także stawia na telerehabilitację. Na jego stronie znajdziemy informacje o tym, jak rozliczać usługę, a także z których platform i programów warto skorzystać. Belgowie radzą, aby teraz rozliczać usługi zdalne ryczałtem: 40 euro za tydzień w przypadku wideokonsultacji i 25 euro, gdy jest to porada telefoniczna¹⁸.
18. AXXON: COVID-19
Austria
Zrzeszająca fizjoterapeutów Physio Austria przyjęła nieco inną metodę. Wprawdzie na czas epidemii udało się wywalczyć refundację telerehabilitacji, to jednak rekomendowana jest ona tylko wtedy, jeśli pacjent pilnie wymaga konsultacji, a usługa nie może być świadczona w gabinecie. Naturalnie należy pamiętać o dokumentacji i odpowiednim zapleczu technicznym¹⁹.
19. Physio Austria
Odwagi!
W Polsce jesteśmy dopiero na początku wdrażania telerehabilitacji i usług „e”, ale stoimy właśnie przed ogromną szansą na poszerzenie swoich umiejętności i możliwością kontynuowania pracy. Pytanie o skuteczność telerehabilitacji nasuwa się samo. Czy to w ogóle działa? Czy to ma sens? Tak! Jest wiele badań to potwierdzających, które przeprowadzono już kilka lat temu. Ich wyniki podkreślają ekonomiczność, pozytywne efekty lecznicze i zadowolenie pacjentów. Beneficjentami tych usług są głównie osoby z przewlekłymi bólami kręgosłupa, po zabiegach w obrębie stawu kolanowego, po udarze czy z problemami uroginekologicznymi²⁰. Uważa się nawet, że telerehabilitacja prowadzona w czasie rzeczywistym w leczeniu chorób układu mięśniowo-szkieletowego jest porównywalnie skuteczna ze standardową praktyką!²¹ Physiotherapy Evidence Database (PEDro) na początku kwietnia udostępniło zebrane przeglądy systematyczne dotyczące efektywności telerehabilitacji.²² A w oficjalnych rekomendacjach w związku z pandemią i sytuacją osób niepełnosprawnych WHO apeluje: „Zapewnij usługę telezdrowia osobom niepełnosprawnym. (…) Może ona dotyczyć potrzeb ogólnych, a także potrzeb w zakresie rehabilitacji (…)”.²³
Jak przekonać pacjenta, że telerehabilitacja ma sens? Najpierw trzeba samemu być do niej przekonanym. Rzetelnych materiałów na jej temat jest już naprawdę dużo, warto się z nimi zapoznać. Kolejnym krokiem powinno być zadbanie o zaplecze techniczne, wyjaśnienie zgłaszającej się do nas osobie jak będzie przebiegała wizyta oraz zadbanie o jej bezpieczeństwo. Pamiętajmy, to musi być usługa profesjonalna i o najwyższym standardzie! Tak jak w gabinecie. Sprowadzenie telerehabilitacji do pogawędki na czacie na pewno nie jest dobrym kierunkiem.
Przyglądając się sytuacji na świecie, zauważamy, że tam e-fizjoterapia stała się faktem. My również nie bójmy się stawiać kolejnych kroków naprzód. Działajmy, próbujmy nowych rozwiązań, sprawdzajmy. Wykorzystajmy tę niesamowitą szansę na rozwój, którą przez przypadek zafundował nam koronawirus.
20. Increasing Access To Physical Therapist Services: Research On Telerehabilitation
21. Telerehabilitation Webliography
22. Evidence to guide telehealth physiotherapy
23. Disability considerations during the COVID-19 outbreak
Daj znać, co sądzisz o tym artykule :)
