Prof. Gerard S. Straburzyński – autorytet w zakresie balneologii, medycyny fizykalnej, lecznictwa i fizjoterapii uzdrowiskowej
Profesor Gerard Stanisław Straburzyński – urodził się 16 października 1930 r. w Ostrowie Wlkp. W 1950 r. ukończył z wyróżnieniem Liceum Humanistyczne w Ostrowie Wlkp. W latach 1950-1955 studiował w Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Poznaniu. Już jako student, od października 1952 r. był zatrudniony w Zakładzie Fizjologii AM w Poznaniu. Przeszedł tam kolejno wszystkie stopnie rozwoju pracownika naukowo-dydaktycznego, począwszy od zastępcy asystenta bez dyplomu (1952-1956) do profesora (1983-1991). Podczas pracy w AM prowadził zajęcia dydaktyczne z fizjologii człowieka dla studentów medycyny i stomatologii oraz anatomii z fizjologią dla studentów farmacji. Prowadził także wykłady i ćwiczenia z fizjologii człowieka oraz wykłady monograficzne z biologicznych podstaw zachowania dla studentów psychologii UAM (1953-1957 i 1965-1975) oraz ćwiczenia z fizjologii dla studentów wychowania fizycznego w Zakładzie Fizjologii Katedry Nauk Biologicznych Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Poznaniu (1960-1966). W 1954 r. przebywał w ramach szkolenia naukowego w Instytucie Reumatologii i Medycyny Fizykalnej w Pradze kierowanym przez prof. Františka Lenocha. To właśnie tam jeszcze jako student zainteresował się tą dziedziną medycyny. W 1957 r., po ukończeniu studiów, został zatrudniony w Instytucie Balneoklimatycznym w Poznaniu, przez ówczesnego dyrektora prof. Józefa Jankowiaka, najpierw w charakterze asystenta, a potem starszego asystenta. Pracował tam na pół etatu do 1962 r., równolegle z pracą w Zakładzie Fizjologii AM.
Na zdjęciu profesor dr hab. Gerard Straburzyński (1930-2015). Autorytet naukowy w zakresie balneologii, medycyny fizykalnej, lecznictwa i fizjoterapii uzdrowiskowej, autor pierwszych programów nauczania z fizykoterapii i masażu na kierunkach kształcących fizjoterapeutów. Źródło. Archiwum rodziny.
W 1963 r. otrzymał stopień doktora medycyny na podstawie rozprawy pt. Badania doświadczalne nad wpływem ultradźwięków na zawartość histaminy we krwi i niektórych tkankach”, a w 1970 r. stopień dr. habilitowanego nauk medycznych w zakresie fizjologii na podstawie rozprawy pt. Histamina i aktywność proteolityczna tkanek w doświadczalnej alergii.
Od momentu uzyskania prawa wykonywania zawodu pracował dodatkowo jako lekarz w przychodni, m.in. w Zespole Zapobiegawczo-Leczniczym dla Studentów w Poznaniu. W latach 1955-1970 pracował z przerwami w ramach stażu specjalizacyjnego na wolontariacie w III klinice Chorób Wewnętrznych AM w Poznaniu.
Ukończył kilka specjalizacji: pierwszego stopnia z fizjoterapii (1960), drugiego stopnia z medycyny fizykalnej i balneoterapii, pierwszego stopnia z chorób wewnętrznych oraz drugiego stopnia z fizjologii klinicznej. Przebywał na wielu zagranicznych stażach naukowych, m.in. w Rumunii, Szwecji, Węgrzech, Szwajcarii, Czechach i Słowacji, Bułgarii, Jugosławii, Rosji, Gruzji, Grecji, Algierii, Armenii, Uzbekistanie, Niemczech, Francji i we Włoszech.
W latach 1971-1975 pełnił funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Nauk Fizjologicznych AM w Poznaniu. W 1975 r., po odejściu na emeryturę prof. Józefa Jankowiaka, na podstawie przeniesienia służbowego z AM i powołania przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, został dyrektorem Instytutu Balneoklimatycznego w Poznaniu. Była to jedyna w Polsce jednostka powołana przez Ministra Zdrowia do nadzoru lecznictwa uzdrowiskowego w kraju, spełniająca funkcje naukowo-wdrożeniowe, usługowo-badawcze, opiniodawcze i dydaktyczne. Od 1986 r. do momentu rozwiązania w 1992 r. funkcjonowała pod nazwą Resortowy Instytut Medycyny Uzdrowiskowej. Do zadań Instytutu należało m.in. prowadzenie badań naukowych, szkolenia lekarzy w zakresie medycyny fizykalnej i uzdrowiskowej, koordynacja pracy w zakresie fizjoterapii uzdrowiskowej ponad 50 klinicznych ośrodków naukowo-badawczych, nadzór specjalistyczny nad polskim lecznictwem uzdrowiskowym i medycyną fizykalną sprawowany przy pomocy Krajowego Zespołu Specjalistów. W latach 1975-1991 pełnił funkcję przewodniczącego Krajowego Zespołu Specjalistów sprawując funkcję specjalisty krajowego w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego i medycyny fizykalnej.
W latach 1991-2000 pracował na stanowisku profesora w poznańskiej AWF, w której pełnił funkcję kierownika w utworzonej przez niego Katedrze Fizykoterapii i Rehabilitacji Uzdrowiskowej Klinicznego Centrum Rehabilitacji, a w latach 1993-1996 był z-cą dyrektora Instytutu Rehabilitacji. Był autorem pierwszych programów nauczania z fizykoterapii i masażu na kierunku rehabilitacja ruchowa (później fizjoterapia), które pilotażowo wprowadził w AWF w Poznaniu. Od 2002 r. do śmierci pracował w Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu, w której dzięki jego staraniom utworzono kierunek fizjoterapia. Pełnił tam kolejno funkcję dyrektora Instytutu Fizjoterapii i Ratownictwa Medycznego, dziekana Wydziału Rehabilitacji i kierownika Katedry Fizjoterapii i Odnowy Biologicznej. Od 2002 r. był także profesorem zwyczajnym w Wyższej Szkole Edukacji i Terapii w Poznaniu.
Angażował się także w pracę społeczną. Był redaktorem „Balneologii Polskiej” i członkiem Komitetu Naukowego m.in. „Zeitschrift für Physiotherapie” oraz przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Balneologii, Bioklimatologii i Medycyny Fizykalnej, wiceprezydentem Międzynarodowej Federacji Uzdrowisk i Miejscowości Klimatycznych (FITEC) z siedzibą w Paryżu. Był też członkiem kilku Komitetów PAN: Komitetu Ergonomii, Komitetu Nauk Fizjologicznych, Komitetu Rehabilitacji, Komisji Dietetyki Wydziału VI. Podczas pracy w Instytucie był kierownikiem 41 specjalizacji z balneologii i medycyny fizykalnej lekarzy z całej Polski.
Od 1950 r. był działaczem społecznym Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (TWP). Należał do wybitnych popularyzatorów wiedzy lekarskiej i przyrodniczej. Przez 65 lat działalności prelegenckiej wygłosił niezliczoną liczbę odczytów i wykładów. W 1968 r. wygrał ogólnopolski konkurs na najlepszy wykład w Uniwersytecie Powszechnym. W TWP pełnił też szereg funkcji z wyboru, m.in. w ostatnich latach prezesa najpierw Zarządu Wojewódzkiego, a następnie Zarządu Regionalnego TWP w Poznaniu (od 2001r.), oraz wiceprzewodniczącego Zarządu Regionalnego i dyrektora Oddziału Regionalnego TWP w Poznaniu oraz członka Rady Naczelnej TWP w Warszawie (od 2002r.).
Za swoją działalność uzyskał wiele odznaczeń i wyróżnień. W 2001 r. otrzymał nagrodę Ministra Edukacji Narodowej pierwszego stopnia, za wybitne osiągnięcia naukowo-dydaktyczne w zakresie rehabilitacji, fizjologii pracy i medycyny fizykalnej. w 2010 r. Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego przyznało Profesorowi zaszczytną nagrodę Złotego Hipolita i nadało godność Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej. Wyrazem uznania przez środowisko międzynarodowe było nadanie Profesorowi godności członka korespondenta i członka honorowego uznanych towarzystw naukowych, m.in. Niemieckiego Towarzystwa Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji, członka korespondenta i członka honorowego Niemieckiego Towarzystwa Lekarskiego Fizjoterapii Związku Kneippowskiego, Międzynarodowego Towarzystwa Medycyny Uzdrowiskowej ISMH.
Jego działalność naukowa koncentrowała się na różnych zagadnieniach z zakresu fizjologii eksperymentalnej i klinicznej, w tym fizjologii żywienia, fizjologii pracy i ergonomii, a zwłaszcza medycyny fizykalnej i rehabilitacji. Jego dorobek naukowy stanowi ponad 500 prac naukowych, komunikatów kongresowych i prac poglądowych, kilkanaście rozdziałów do podręczników oraz kilka akademickich podręczników i skryptów. Był m.in. autorem i współautorem podręczników z fizjoterapii, m.in. pt. „Fizjoterapia” (1986, 2003), „Medycyna fizykalna” (1997), „Księga przyrodolecznictwa” (1997), „Fizjoterapia z elementami klinicznymi” t.1-2 (2008). Brał czynny udział w ponad 80 krajowych, międzynarodowych i zagranicznych kongresach naukowych. Duża część badań dotyczących fizjoterapii i lecznictwa uzdrowiskowego znalazła zastosowanie w praktyce codziennej lecznictwa uzdrowiskowego.
W środowisku fizjoterapeutów był uznanym dydaktykiem i niekwestionowanym autorytetem naukowym z zakresu balneologii, lecznictwa uzdrowiskowego, fizjoterapii. Autorem i współautorem publikacji, na których wykształciło się wiele pokoleń polskich fizjoterapeutów.
Profesor Gerard Straburzyński zmarł 27 marca 2015 r. w Poznaniu.
Artykuł został opracowany przez zespół w składzie: Anna Straburzyńska-Lupa, Patrycja Rąglewska, Mariusz Migała
