Dowody na stosowanie terapeutycznych manipulacji można znaleźć w starożytnych Indiach, Chinach, Mezopotamii, Egipcie oraz w europejskiej medycynie ludowej. W okresie późnego średniowiecza do rozwoju nauk medycznych w Europie przyczyniły się klęski głodu, zarazy, wojny i wyprawy krzyżowe. W ich wyniku wzrosło zapotrzebowanie na personel medyczny, który potrafiłby zszyć ranę, założyć opatrunek czy nastawić kości.
Kolejnym sprzyjającym okresem był wiek XIX. W tym czasie żył poeta i mistrz szermierki Pehr Henrik Ling (1776–1839), ,,ojciec szwedzkiej gimnastyki leczniczej i fizjoterapii manualnej”. W 1813 r. założył Królewski Centralny Instytut Gimnastyki (Royal Central Institute of Gymnastics RCIG), pierwszą szkołę fizjoterapii na świecie. Jako pierwszy użył terminu „fizjoterapia”, który pochodzi od greckiego słowa physis („natura”, „przyroda”). Określił tak zastosowanie metod przyrodniczych, mechanicznych i manualnych wykonywanych ręką terapeuty w celu leczenia ludzkiego ciała. Połączył w swojej szkole zajęcia teoretyczne z praktycznymi z anatomii, fizjologii, leczeniem chorób przewlekłych, patologii (włącznie z sekcją zwłok) oraz kinezjologii. Według Linga ,,anatomia […] była najdroższym źródłem wiedzy dla fizjoterapeuty” i potrzebowała połączenia z ,,nierozłączalnym małżonkiem anatomii: fizjologią”. Pomimo kontrowersji, jakie w ówczesnym środowisku medycznym spowodował nowy sposób leczenia i fakt, że szkoła nie była medyczną, w 1831 r. Pehr Henrik Ling i jego uczeń Lars Branting zostali członkami Swedish General Medical Association. W roku 1835 Ling wstąpił do Szwedzkiej Akademii Nauk i tego samego roku otrzymał tytuł profesora fizjoterapii.
Lars Gabriel Branting (1799–1881), uczeń i współpracownik Linga, późniejszy szef RCIG, stał się autorytetem w naukach medycznych, co odzwierciedlała liczba pacjentów odwiedzających poliklinikę. W latach 1830–1855 RCIG był prawdopodobnie najczęściej wybieranym zakładem leczniczym wśród klasy wyższej i dworu królewskiego Szwecji i Norwegii.
Rozwój terapii manualnej w XIX w. był możliwy dzięki powstałym w tym okresie prywatnym zakładom fizjoterapii, prowadzonym przez uczniów Linga w całej Europie. W leczeniu bólu kręgosłupa i stawów u osób dorosłych oraz wad postawy u dzieci i młodzieży stosowali gimnastykę leczniczą, nastawiania kości i lecznicze uciski.
W USA w połowie XIX wieku fizjoterapia została wprowadzona przez dwóch braci, nowojorskich lekarzy George’a i Charlesa Taylorów, którzy leczyli swoich pacjentów w oparciu o techniki Linga. Pierwsza szkoła fizjoterapii powstała tam dopiero w 1914 r. (Reed College w Portland).
Większość założeń Pehra Henrika Linga została zrealizowana w Szwecji już po jego śmierci. W 1864 r. uznano, że jednym z głównych celów RCIG jest uczyć lekarzy badania i leczenia w ten sam mechaniczny sposób co fizjoterapeutów, aby stali się ,,dyrektorami gimnastyki leczniczej”, jak nazywano wtedy fizjoterapeutów.
Kolejnym wybitnym absolwentem RCIG był major Thure Brandt (1817–1891), jeden z twórców terapii wisceralnej i uroginekologicznej. Jego polem zainteresowania były problemy takie jak: wypadnięcie macicy, bezpłodność, stany zapalne oraz patologiczne ustawienia macicy.
Uznanie zyskał też Jonas Henrik Kellgren (1837–1916), absolwent szkoły Linga. Stworzył system zwany kallgrenizmem, usystematyzował terapię manualną. Opracował wiele nowych technik manipulacji kręgosłupa oraz nerwów (ucisk, tarcie i wibrację). Szczególnym obszarem jego zainteresowań były stawy szczytowo-potyliczne. Kellgren odkrył połączenia pomiędzy zwojami współczulnymi i tylnymi gałęziami nerwów rdzeniowych. Twierdził, że uciskając czwarty i piąty nerw rdzeniowy na grzbiecie po lewej stronie – leczy serce, a uciskając szósty i siódmy po prawej – wątrobę. Oprócz chorób przewlekłych leczył również stany ostre takie jak: tyfus, kręcz karku, zapalenie płuc, gruźlicę, zawroty głowy, szkarlatynę, odrę, zapalenie wyrostka robaczkowego i dur brzuszny. Wiele technik Kellgrena zostało opisanych przez jego młodszego brata Arvida Kellgrena (1856–1944), który również był fizjoterapeutą. Edgar Ferdinand Cyriax (1874–1955) był dyplomowanym fizjoterapeutą, absolwentem RCIG i lekarzem. Zebrał i wydał w Londynie nauki Kellgrena w pracy zatytułowanej „Elementy Terapii Manualnej Kellgrena”.
W 1887 r., po otrzymaniu zgody od szwedzkiej Krajowej Rady Zdrowia i Dobrostanu, licencjonowani fizjoterapeuci założyli pierwsze na świecie Stowarzyszenie Licencjonowanych Fizjoterapeutów. Kilka lat później, w 1894 roku, stworzono podobne stowarzyszenie w Anglii (Chartered Society of Physiotherapy). W 1906 r. w Londynie w szpitalu św. Tomasza rozpoczęto podyplomowe szkolenie z terapii manualnej, prowadzone przez jego ówczesnego dyrektora dr. Jamesa Mennella.
W 1920 roku w Londynie pracowało około trzydziestu fizjoterapeutów manualnych RCIG. Podczas I wojny światowej ponad 40 proc. pacjentów było leczonych metodą Kellgrena. Wśród osób, które wywarły istotny wpływ na terapię manualną w XX wieku, należy wymienić: Jamesa Mennella, Alana Stoddarda, Jamesa Cyriaxa, Oddvara Holtena, Karela Levita, Vladimira Jandę, Olafa Evjentha, Briana Mulligana, Ola Grimsbiego, Stanleya Parisa, Freddy’ego Kaltenborna, Geoffa Maitlanda, Gregorego Grieve’a. Czterech ostatnich doprowadziło w 1974 roku do utworzenia Międzynarodowej Federacji Ortopedycznych Terapeutów Manualnych (IFOMPT).
W IFOMPT stworzono m.in. jednolity, dosyć rygorystyczny program specjalizacji dla fizjoterapeutów w zakresie terapii manualnej. Obecnie szkolenie trwa około 5 lat i podzielone jest na dwie części. Obejmuje 1000 godzin, co ma zagwarantować nie tylko zdobycie odpowiedniej wiedzy, ale także weryfikację umiejętności przeszkolonych terapeutów manualnych.
Ortopedyczna Terapia Manualna jest wąską specjalizacją w obrębie fizjoterapii, ukierunkowaną na ręczne badanie i leczenie pacjentów z tzw. dysfunkcjami manualnymi narządu ruchu powodującymi ból, zawroty głowy, przykurcze i niestabilność w stawach kończyn górnych czy dolnych, stawów skroniowo-żuchwowych oraz w obrębie poszczególnych odcinków kręgosłupa. O ile pierwotnie to autorytety odgrywały główną rolę w tworzeniu i rozwijaniu metod terapii manualnej, o tyle obecnie podstawą są przede wszystkim publikacje opisujące wiarygodnie przeprowadzone badania naukowe. Istnieje wiele dowodów naukowych, które potwierdzają skuteczność stosowania ortopedycznej terapii manualnej i wskazują kierunki rozwoju technik manipulacji wykorzystywanych w praktyce zarówno przez fizjoterapeutów, jak i lekarzy zajmujących się terapią manualną.
Daj znać, co sądzisz o tym artykule :)
