W maju 2019 r. KIF podjęła uchwałę o powołaniu Krajowego Zespołu Kontrolerów. O tym, czym zajmuje się KZK i dlaczego nie należy się obawiać kontaktu z kontrolerami, opowiada Bogusława Łudczak-przewodnicząca Zespołu.
Dlaczego powstał Krajowy Zespół Kontrolerów?
Izba została zobligowana do jego powołania zapisami w ustawie o zawodzie fizjoterapeuty. Ustawa określa organizację i zadania samorządu, w tym zasady kontroli fizjoterapeutów pod kątem należytego wykonywania przez nich zawodu. Szczegółowe zasady, w tym dotyczące wyboru osób wykonujących czynności kontrolne, jak i sposobu prowadzenia samych kontroli, doprecyzowała już uchwała Krajowej Rady Fizjoterapeutów. KRF powołuje i ewentualnie odwołuje członków KZK.
Kontrolerem może być wyłącznie osoba posiadająca wykształcenie fizjoterapeutyczne?
Tak, musi posiadać tytuł magistra fizjoterapii i co najmniej pięcioletni staż pracy w zawodzie lub być specjalistą w dziedzinie fizjoterapii.
Jak wyglądała rekrutacja do KZK?
Ogłoszenie o naborze do zespołu kontrolerów zostało opublikowane na stronie KIF i każdy spełniający kryteria fizjoterapeuta miał możliwość wysłania zgłoszenia. Ku zaskoczeniu biura KIF zainteresowanie było naprawdę duże, zgłosiło się ponad 300 osób. Kandydaci musieli przejść kilkuetapowe szkolenie zakończone egzaminem. Finalnie przystąpiło do niego 217 osób, z czego 160 osób zdało, czyli przekroczyło wymagany próg punktów. Ostatecznie wybrano 81 osób z najlepszymi wynikami. Szkolenia oraz egzamin realizowane były na przełomie 2019 i 2020 r.
Ile lat trwa kadencja KZK?
Jesteśmy powołani bezterminowo. Jeżeli ktoś będzie chciał lub musiał opuścić KZK, to na jego miejsce wejdzie kolejna osoba z listy tych, które zdały egzamin. Natomiast teraz nie mamy ani potrzeby, ani planów powiększania zespołu.
Jakie przepisy regulują działania KZK?
Nasze działania opierają się na podstawie art. 10 ustawy o zawodzie fizjoterapeuty oraz art. 111 ustawy o działalności leczniczej. Pierwszy mówi o kontroli fizjoterapeutów w zakresie oceny wykonywania zawodu przez fizjoterapeutę zarówno w podmiotach leczniczych i indywidualnych praktykach zawodowych . Natomiast na podstawie drugiego kontrolowane są podmioty wykonujące działalność leczniczą w zakresie zgodności wykonywanej działalności z przepisami określającymi warunki wykonywania działalności leczniczej. W tym przypadku badamy wyłącznie indywidualne praktyki fizjoterapeutyczne.
Jakie aspekty działalności fizjoterapeutów podlegają kontroli?
W zależności od tego, czy jest to kontrola z art. 10 czy z art. 111 różni się jej zakres. Na przykład w kontroli z art. 111 badamy m.in.: dokumenty związane z rejestracją działalności, obowiązkowe ubezpieczenie, warunki lokalowe, regulamin placówki oraz sposób prowadzenia i przechowywania dokumentacji medycznej. Interesuje nas także respektowanie praw pacjentów, posiadanie kasy fiskalnej czy umowy na odbiór odpadów medycznych. Zwracamy też uwagę na zgodność z prawem reklamy placówki, jeżeli takowa jest wyeksponowana. Jak widać, zakres jest dość szeroki.
Natomiast kontrola z art. 10 ma mniejszy zakres i dotyczy oceny pracy fizjoterapeuty. Sprawdzamy czy i jak prowadzona jest dokumentacja medyczna. Badamy też np. dokumenty potwierdzające sprawność urządzeń wykorzystywanych przez fizjoterapeutów. Oceniamy czy przestrzegane są prawa pacjenta. Pełen zakres kontroli precyzują nasze wewnętrzne procedury. Proszę zwrócić uwagę, że w obydwu przypadkach szalenie istotnym elementem jest dokumentacja medyczna i prawa pacjenta.
Kontrole są zapowiedziane?
Tak, zawiadamiamy z wyprzedzeniem kontrolowanego fizjoterapeutę lub podmiot. Nie zaskakujemy nikogo nagłym pojawieniem się w drzwiach kontrolerów. Posiadamy jednak możliwość przeprowadzenia kontroli bez procedury powiadamiania. Taka sytuacja może zdarzyć się w przypadku, gdy zagrożone jest życie i zdrowie pacjenta. Zazwyczaj deleguję zespół składający się z dwóch osób. Dotychczas nie mieliśmy potrzeby wysyłania liczniejszych składów. Kontrola najczęściej trwa jeden dzień plus czas dojazdu, czasami w odległe miejsce w Polsce.
W ramach kontroli macie Państwo możliwość obserwowania pracy fizjoterapeuty. Czy to znaczy, że możecie towarzyszyć podczas jego pracy z pacjentem?
Tak, szczególnie w przypadku kiedy kontrola dotyczy oceny w tym zakresie. W przypadku kontroli w praktykach zawodowych nie zawsze jest to możliwe, ponieważ fizjoterapeuci nie zawsze umawiają pacjentów w dniu kontroli i skupieni są raczej na tym, aby udzielić nam odpowiedzi na zadawane pytania, aby kontrola przebiegła sprawnie.
A co jak ktoś odmówi wpuszczenia kontroli?
Cóż, każdy może odmówić przyjęcia kontrolerów, ale musi się liczyć z konsekwencjami. Takie zajście zgłaszamy do Rzecznika Dyscyplinarnego KIF, który w skrajnych przypadkach może nawet wnioskować o pozbawienie fizjoterapeuty prawa wykonywania zawodu.
Jeżeli znajdziecie jakieś nieprawidłowości, kontrolowany dostaje wytyczne, zalecenia pokontrolne?
Tak, oczywiście, w przypadku kontroli z art. 10 proces kontroli kończy się wystąpieniem pokontrolnym. Natomiast w kontroli z art. 111 przygotowujemy zalecenia pokontrolne. W obu przypadkach podajemy termin ich wykonania, a placówka czy praktyka jest wpisywana na listę przyszłych kontroli.
A jak nieprawidłowości nie zostaną usunięte?
Nie mieliśmy dotychczas takiej sytuacji, ale jesteśmy pionierami w tym obszarze i zakładam, że niejedna sytuacja może nas jeszcze zaskoczyć i będzie wymagała zmiany w naszych procedurach. Na razie reagujemy na sytuacje na bieżąco i zbieramy doświadczenia.
A skąd wiedzą Państwo, kogo skontrolować?
Każda osoba posiadająca wiedzę o wykonywaniu przez fizjoterapeutę zawodu w sposób sprzeczny z zasadami etyki zawodowej lub naruszający przepisy dotyczące wykonywania zawodu fizjoterapeuty może zgłosić ten fakt do KZK, np. drogą mailową bądź przez formularz kontaktowy. O kontrolę może wnioskować też Rzecznik Dyscyplinarny, Sąd Dyscyplinarny, Wyższy Sąd Dyscyplinarny oraz Prezes Krajowej Rady Fizjoterapeutów. Taką możliwość mają również instytucje państwowe, np.: Główny Inspektor Sanitarny, Główny Inspektor Farmaceutyczny, stacje sanitarno-epidemiologiczne, prokuratury, dyrektorzy Wydziałów Zdrowia Urzędów Wojewódzkich, Rzecznik Praw Pacjenta, etc.
Czy wniosek o kontrolę musi być umotywowany?
Na pewno powinien. Oprócz informacji pozwalających na identyfikację placówki czy praktyki wniosek zawiera też jakieś szczegóły, wskazanie nieprawidłowości. Musimy wiedzieć jakie są zarzuty wobec fizjoterapeuty czy praktyki.
Kontaktujecie się w celu wyjaśnienia sprawy ze zgłaszającym?
Zwykle rozpoczynamy rozpoznanie sprawy na podstawie informacji przekazanej przez wnioskującego. Zdarzyła się już także informacja anonimowa i tu też podjęliśmy sprawę. Jednak, w przypadku spraw przekazywanych od organów Izby, taki kontakt czasami jest wręcz konieczny.
Czy kontrola zawsze wiąże się z koniecznością odwiedzenia placówki, praktyki?
Nie zawsze. To, co jest możliwe do sprawdzenia bez wyjazdu w teren, sprawdzamy podczas postępowania wyjaśniającego. Mam tu na myśli badanie wpisów we właściwych rejestrach czy korespondencję z wezwaniem do przysłania pisemnych wyjaśnień. Część postępowań kończy się na tym etapie . Natomiast postępowanie kontrolne to są już czynności wykonywane na miejscu, u fizjoterapeuty czy w podmiocie leczniczym.
Jako fizjoterapeuci jesteśmy zobligowani prowadzić praktykę zgodnie z Evidence Based Medicine oraz zasadami etyki. Dlatego w ramach działań kontrolnych zapoznajemy się także z dostępnymi publicznie treściami, które fizjoterapeuta zamieszcza w sieci, np. w mediach społecznościowych. Fizjoterapeutą się jest 24 godziny na dobę, a nie od godz. 8 do 16. Jako przedstawiciele zawodu zaufania publicznego jesteśmy zobowiązani publikować treści starannie przemyślane i licujące z godnością zawodu. Mieliśmy na przykład przypadek zgłoszenie do kontroli fizjoterapeuty, który publikował w swoich social mediach treści antyszczepionkowe.
Jak dużo kontroli już się odbyło?
Mamy za sobą nieco ponad dwa lata działalność, częściowo w okresie rygorów pandemicznych. W tym czasie przeprowadziliśmy około dwudziestu postępowań kontrolnych oraz kilkadziesiąt wyjaśniających, ale spraw wpływa coraz więcej. Myślę że dzieje się tak dlatego, że więcej osób dowiaduje się o możliwości zgłoszenie do nas nieprawidłowości w wykonywaniu zawodu czy w prowadzeniu praktyki.
Jakie są najczęstsze nieprawidłowości? Na co zwracacie Państwo szczególnie uwagę?
Bardzo istotnym elementem jest prowadzenie dokumentacji medycznej. Sprawdzamy nie tylko, czy jest ona w ogóle prowadzona, ale też analizujemy jej jakość. Tu najczęstszym błędem jest brak właściwych wpisów oraz kodów ICF . Dlatego uczulam fizjoterapeutów, aby zwrócili na to szczególną uwagę. Kolejnym często występujących uchybieniem jest brak wymaganych zgód pacjenta – w formie papierowej, elektronicznej, ewentualnie w postaci zapisu w dokumentacji pacjenta. W przypadku praktyk zdarzają się nieprawidłowości w zakresie rejestracji praktyki czy zatrudniania innych fizjoterapeutów w indywidualnej praktyce fizjoterapeutycznej. Otrzymujemy również informacje o tzw. szarej strefie, czyli o prowadzeniu prywatnych praktyk bez ich rejestracji. Dotyczy to w szczególności pracy wyłącznie w domu pacjenta czy np. na oddziałach szpitalnych „poza godzinami pracy”.
Jak się Pani odnajduje w roli przewodniczącej KKZ?
Moje dotychczasowe doświadczenia zawodowe związane m.in. z kierowaniem zespołem, zarządzaniem firmą, ale także z prowadzeniem audytów dobrze przygotowały mnie do tej roli. Kierowanie zespołem kontrolerów to nie tylko praca organizacyjna, ale też spora odpowiedzialność za cały proces – od rozpoznania sprawy poprzez wybór odpowiednich ludzi do zespołu kontrolującego na czynnościach pokontrolnych kończąc. Teraz na przykład przygotowujemy się do kontroli pediatrycznej i kompletuję z naszego zespołu osoby specjalizujące się i praktykujące w tej dziedzinie.
Mój Zespół, to ludzie doskonale wykształceni, wyróżniający się kulturą osobistą. Posiadają bardzo wysokie kompetencje i umiejętności – często są to kierownicy, dyrektorzy czy menadżerowie zarządzający placówkami. Mamy również w zespole fizjoterapeutkę z wykształceniem prawniczym. Są audytorzy i kontrolerzy NFZ, biegli sądowi oraz wykładowcy akademiccy. Jestem dumna, mając takich współpracowników. To właściwi ludzie na właściwym miejscu. Chciałabym tylko, abyśmy wreszcie mieli okazję spotkać się w tradycyjny sposób, nie online. Dotychczas, zapewne jako pokłosie rygorów pandemicznych, nie było to możliwe.
Można liczyć na zrozumienie ze strony kontrolerów?
Ależ oczywiście, wszyscy członkowie KZK są fizjoterapeutami, posiadają swoje praktyki lub pracują w podmiotach, więc doskonale zdają sobie sprawę z tego, że nie każde niedociągnięcie wynika ze złej woli. Często jest to spowodowane po prostu brakiem wiedzy. Pamiętajmy, że regulacje prawne, które nas dotyczą, mają zaledwie kilka lat. Oczywiście są zapewne też tacy fizjoterapeuci, którzy unikają działań lege artis intencjonalnie, ale generalnie podchodzimy do kontrolowanych z kredytem zaufania.
Lubię porównywać nas do kontrolerów lotów – w przeciwieństwie do kontrolerów biletów. Nie jesteśmy organem ścigania. Naszą rolą jest obiektywnie ocenić sytuację, jaką zastajemy i dać wskazówki w razie nieprawidłowości. Mamy stanowić życzliwą pomoc i źródło sprawdzonej wiedzy na temat zgodnego z prawem i bezpiecznego dla pacjentów funkcjonowania fizjoterapii, zarówno na rynku komercyjnym, jak i kontraktowym. Mam nadzieję, że taki właśnie jest odbiór naszej roli.
* * *
Bogusława Łudczak jest absolwentką Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na kierunku fizjoterapia, Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku zarządzanie w ochronie zdrowia, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego na kierunku administracja i finanse publiczne oraz Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku na kierunku zarządzenie zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie. Ukończyła liczne kursy i szkolenia specjalistyczne oraz w zakresie prowadzenia audytów i kontroli. Posiada ponad 30-letnie doświadczenie pracy w zawodzie fizjoterapeuty oraz w prowadzeniu kontroli problemowych całego obszaru rehabilitacji w zakresie realizacji zadań statutowych oraz określonych w regulaminie organizacyjnym, dostępności i poziomu udzielania świadczeń zdrowotnych oraz wyposażenia i wykorzystywania aparatury i sprzętu medycznego. Od wielu lat pełni funkcje kierownicze i pracuje jako audytor dla jednostek certyfikujących podmioty lecznicze. Od 2020 r. pełni funkcję przewodniczącej Krajowego Zespołu Kontrolerów.
Więcej informacji znajdziesz na stronie KIF w zakładce Krajowy Zespół Kontrolerów
