„Trzęsienie ziemi zbudziło Twoje miasto o szóstej rano, Twój dom i najbliższa rodzina są w porządku, ale wiele innych domów w okolicy jest uszkodzonych, a drogi są zablokowane. Komunikacja jest wyłączona i nie możesz skontaktować się z resztą rodziny i przyjaciółmi. Z radia dowiadujesz się, że tysiące ludzi zginęło, a wszystkie główne szpitale są już przepełnione. Słyszysz o przybywających zespołach ratowniczych spoza dotkniętego obszaru, ale nie wiesz, kiedy przybędą. Nie wiesz jeszcze, czy Twój gabinet rehabilitacyjny (lub Twoich kolegów fizjoterapeutów) przetrwał. Stajesz w sytuacji wyboru pomiędzy koniecznością wsparcia swoich bliskich, a udzielenia pomocy w zaspokojeniu najpilniejszych potrzeb w Twojej okolicy a Twoją rolą jako fizjoterapeuty”¹. Co robisz?
Pewnie nie zastanawiamy się na co dzień nad tym, z jakimi problemami muszą mierzyć się ludzie w innych stronach świata. Oczywiście podglądamy Australijczyków czy Kanadyjczyków, u których fizjoterapia już od lat jest dobrze rozwiniętą i bardzo poważaną gałęzią ochrony zdrowia. Z nadzieją analizujemy także najnowsze wytyczne dla brytyjskich fizjoterapeutów pierwszego kontaktu. Fizjoterapia na świecie dynamicznie się rozwija, coraz więcej jest specjalistycznych szkoleń, kongresów, sympozjów, produkowane i testowane są nowoczesne sprzęty i e-technologie… Ale czy wszędzie tak jest? A co, jeśli dany kraj dotyka wojna? Katastrofa? Czy tam fizjoterapia nagle przestaje istnieć? Czy ludzie, którzy w wyniku wybuchu tracą kończynę albo z powodu postrzału doznają ciężkiego urazu głowy, mogą liczyć na jakiekolwiek wsparcie?
Tak, ale… większość pracowników służby zdrowia zajmujących się rehabilitacją w krajach, w których występują sytuacje kryzysowe, nie posiada wszystkich umiejętności potrzebnych do leczenia takich obrażeń².
Międzynarodowa organizacja pozarządowa Humanity & Inclusion (wcześniej Handicap International), w ścisłej współpracy ze Światową Konfederacją Fizjoterapii (WCPT), a także przy wsparciu m. in. Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Międzynarodowego Czerwonego Krzyża uruchomiła właśnie pionierski projekt dotyczący wczesnej rehabilitacji w sytuacjach wojny, katastrof i klęsk żywiołowych. WCPT, która zrzesza fizjoterapeutów z całego świata, doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że kiedy dochodzi do nagłych wypadków, potrzeba wczesnej rehabilitacji rośnie. Wczesna rehabilitacja pacjentów z urazami odniesionymi podczas wojny, konfliktów zbrojnych czy katastrof jest obecnie uznawana za integralną część procesu powrotu do zdrowia. Na przykład w przypadku pacjenta z urazową amputacją oznacza szybszy czas powrotu do zdrowia i większą szansę na optymalną jakość życia.
W ramach wspomnianego projektu w styczniu br. ukazał się specjalny podręcznik dla fizjoterapeutów i terapeutów zajęciowych, lada chwila ma również ruszyć szkolenie e-learningowe. O publikacji podręcznika szeroko informuje WCPT, zarówno na swojej stronie internetowej, jak i w newsletterze oraz mediach społecznościowych.
Jest to pierwszy na świecie podręcznik, który ma być źródłem wiedzy w zakresie wczesnej rehabilitacji w sytuacjach kryzysowych. Adresowany jest do tych, którzy powszechnego dostępu do takiej wiedzy często nie mają, a ich rola we wczesnej rehabilitacji może okazać się nie do przecenienia.
Podręcznik, a właściwie pakiet edukacyjny, obejmuje sześć obszarów klinicznych, tj. wczesnej rehabilitacji w:
- amputacjach,
- złamaniach,
- urazach nerwów obwodowych,
- urazach rdzenia kręgowego,
- urazach czaszkowo-mózgowych i
- oparzeniach.
Każdy rozdział podręcznika został napisany przez ekspertów w swojej dziedzinie i obejmuje protokoły postępowania terapeutycznego oparte na praktyce i doświadczeniu, a także liczne zdjęcia obrazujące konkretne techniki. Celem tej publikacji jest pomoc fizjoterapeutom i terapeutom zajęciowym, którzy mieszkają, pracują bądź przygotowują się do pracy w sytuacjach konfliktów lub katastrof, w zapewnieniu wysokiej jakości interwencji na etapie wczesnej rehabilitacji.
Podręcznik zawiera bardzo konkretne informacje – od klasyfikacji przez metody diagnostyczne do protokołów postępowania w przypadku komplikacji. Przykładem mogą być złamania urazowe, w przypadku których dokładnie wypisane są możliwe niebezpieczeństwa, szczegółowe objawy, którymi się one charakteryzują oraz konkretne działania, które należy podjąć w momencie ich wystąpienia. Ponadto autorzy wymieniają listy działań priorytetowych, omawiają też możliwe konsekwencje psychologiczne. Podręcznik uzupełniony jest szczegółowymi studiami przypadków wraz z przykładami prowadzenia karty badania. Ponadto znaleźć w nim można pakiety informacji instruktażowych dla rodzin i opiekunów, które fizjoterapeuta powinien umieć przekazać.
Dodatkowo przygotowano też pakiet anglojęzycznych filmów edukacyjnych, które bezpłatnie obejrzeć można w serwisie YouTube
www.youtube.com/c/EarlyRehabilitationinConflictsandDisasters
W maju uruchomione ma zostać szkolenie e-learningowe oparte na opublikowanym podręczniku.
Niestety konflikty zbrojne, wojny, katastrofy dotykają społeczeństwa w sposób dramatyczny, z konsekwencjami trwającymi często całe pokolenia. Wczesna rehabilitacja pacjentów z ciężkimi urazami jest absolutnie kluczowym elementem szybkiej reakcji medycznej na katastrofę (ang. disaster acute medical response) i ważnym krokiem w planowaniu długoterminowych strategii rekonwalescencji.
1. „Early Rehabilitation in conflicts and disasters”, rozdział 2, str. 30
2. https://hi.org/en/early-rehabilitation-in-conflicts-and-disasters
Warto zapoznać się także z innymi dokumentami:
Obszerny raport Światowej Konfederacji Fizjoterapii (WCPT) z 2016 roku: „Rola fizjoterapeutów w sytuacjach kryzysowych”
Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2016 roku: „Minimum standardów i zaleceń dla rehabilitacji w zespołach ratunkowych”
Podręcznik z 2015 roku „Rehabilitacja w nagłych katastrofach”, opracowany przez organizacje Humanity & Inclusion i UK Aid
Daj znać, co sądzisz o tym artykule :)
