Odpowiedzialność prawna w praktyce fizjoterapeutycznej

Na podstawie ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty zawód ten stał się samodzielnym zawodem medycznym, zawodem zaufania publicznego, a podstawowe czynności wykonywane w jego ramach obejmują świadczenia zdrowotne. Udzielanie świadczeń zdrowotnych stanowi działalność leczniczą, która jest regulowana działalnością gospodarczą, co oznacza, że można ją wykonywać wyłącznie po spełnieniu określonych warunków zdefiniowanych w szczególności w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Ustawa ta stanowi w art. 5 ust. 1, że fizjoterapeuci (obok innych zawodów medycznych – lekarzy oraz pielęgniarek i położnych) mogą wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej na zasadach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych, po wpisaniu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

Działalność lecznicza

Podmiotem wykonującym działalność leczniczą jest zarówno podmiot leczniczy, jak i praktyka zawodowa. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej wyróżnia następujące formy działalności leczniczej prowadzonej przez fizjoterapeutę w ramach praktyki zawodowej:

1. jednoosobowa działalność gospodarczą jako indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna, indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka fizjoterapeutyczna wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład,
2. spółka cywilna, spółka jawna albo spółka partnerska jako grupowa praktyka fizjoterapeutyczna.

Fizjoterapeuta może wykonywać swój zawód także w podmiocie leczniczym na podstawie umowy o pracę, w ramach stosunku służbowego, na podstawie umowy cywilnoprawnej czy też w ramach wolontariatu (art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty).

Obowiązkowy rejestr

31 października 2019 r. upłynął okres przejściowy umożliwiający prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych (działalności leczniczej) przez fizjoterapeutę bez wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Obecnie istnieje zatem bezwzględny obowiązek uzyskania wpisu prowadzonej działalności gospodarczej, jeśli polega ona na udzielaniu świad czeń zdrowotnych i stanowi działalność leczniczą (dotyczy to kodu PKD 86.90.A – Działalność fizjoterapeutyczna) do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą: w przypadku praktyk zawodowych prowadzonego przez Krajową Radę Fizjoterapeutów, a w przypadku podmiotów leczniczych prowadzonego przez właściwego wojewodę.

Osoby, które obecnie prowadzą działalność gospodarczą (kod PKD 86.90.A – Działalność fizjoterapeutyczna) bez wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą narażają się na konsekwencje w postaci odpowiedzialności karnej, zawodowej, a nawet cywilnej.

Możliwe konsekwencje

Wykonywanie działalności gospodarczej bez wymaganego wpisu do rejestru działalności regulowanej stanowi wykroczenie zagrożone karą ograniczenia wolności albo grzywny (art. 601 kodeksu wykroczeń). Naruszenie przepisów dotyczących wykonywania zawodu, w tym o wymogu wpisu do rejestru, stanowi także przewinienie zawodowe, przez co dany fizjoterapeuta naraża się na ukaranie przez sąd dyscyplinarny. W tym kontekście należy podkreślić, że na podstawie art. 10 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty KIF jest uprawniona do kontroli fizjoterapeutów w celu oceny wykonywania zawodu przez fizjoterapeutę. Jeżeli w wystąpieniu pokontrolnym stwierdzono postępowanie sprzeczne z zasadami etyki zawodowej lub zawinione naruszenie przepisów dotyczących wykonywania zawodu fizjoterapeuty, a takim zachowaniem jest wykonywanie działalności leczniczej bez wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, Krajowa Rada Fizjoterapeutów powiadamia Rzecznika Dyscyplinarnego. Dodatkowo do Krajowej Izby Fizjoterapeutów wpływają sygnały o udzielaniu przez konkretnych fizjoterapeutów świadczeń fizjoterapeutycznych poza podmiotem leczniczym czy praktyką zawodową. Zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty Sąd Dyscyplinarny może orzec następujące kary: upomnienie, naganę, karę pieniężną, zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w podmiotach leczniczych na okres od 1 roku do 5 lat, zakaz pełnienia funkcji z wyboru w organach samorządu na okres od 1 roku do 5 lat, ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu na okres od 6 miesięcy do 2 lat, zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od 1 roku do 5 lat, a nawet pozbawienie prawa wykonywania zawodu. Ponadto, gdyby w wyniku świadczeń udzielanych pacjentowi przez fizjoterapeutę doszło do uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, stwierdzenie przez sąd wykonywania działalności z naruszeniem prawa miałoby wpływ na odpowiedzialność odszkodowawczą (cywilną).

Redakcja poleca

Czy  można zniszczyć dokumentację medyczną na życzenie pacjenta?

Dodatkowo udzielanie świadczeń zdrowotnych (świadczeń fizjoterapeutycznych) mogłoby mieć wpływ na realizację praw pacjenta określonych w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, w tym prawa do dokumentacji medycznej. W przypadku, gdy w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego Rzecznik Praw Pacjenta stwierdzi naruszenie praw pacjenta, formułuje opinie lub wnioski co do sposobu załatwiania sprawy, a także może żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji służbowych.

W przypadku, gdyby fizjoterapeuta prowadził działalność gospodarczą (kod PKD 86.90.A – Działalność fizjoterapeutyczna) bez wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą i korzystał jednocześnie z przywilejów podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości, czy podatku VAT przewidzianych dla usług związanych z ochroną zdrowia, narażałby się również na odpowiedzialność karno-skarbową. Bezpieczeństwo pacjenta Należy jednak pamiętać, że z wykonywaniem zawodu fizjoterapeuty wyłącznie w formach przewidzianych przez ustawę o działalności leczniczej wiążą się nie tylko ewentualne konsekwencje, ale przede wszystkim bezpieczeństwo pacjenta, jak również prestiż zawodu fizjoterapeuty zaliczanego do samodzielnych zawodów medycznych, wykonywanego na analogicznych zasadach jak zawód lekarza czy pielęgniarki i położnej. Wymaga także podkreślenia, że fizjoterapeuci wykonujący działalność fizjoterapeutyczną w formach prawem przewidzianych mogą korzystać z udogodnień wprowadzanych m.in. przez KIF, w tym programu Finezjo do prowadzenia dokumentacji medycznej w formie elektronicznej.