Z uwagi, iż mamy do czynienia z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, fizjoterapeuta nie powinien od razu zaniechać wykonania zabiegu i wyprosić pacjenta z gabinetu. To jest ostateczność.
W swojej pracy fizjoterapeuci spotykają się z różnymi zachowaniami pacjentów. Na jednym końcu mamy osoby agresywne, które z powodu choroby, frustracji, niezadowolenia z działania systemu czy też próbując wymusić określone postępowanie medyczne, zachowują się w sposób niemiły, używają słów obraźliwych, a czasem nawet atakują fizycznie. Na drugim końcu są zaś pacjenci, dla których zaciera się granica relacji fizjoterapeuta-pacjent i starają się doprowadzić do pogłębienia stosunków, zachowują się „nieobyczajnie” (1) .
Jak można sobie radzić w takiej sytuacji?
Zanim przejdę do omówienia możliwości prawnych, należy wskazać na konieczność wyczerpania drogi polubownej. Z uwagi, iż mamy do czynienia z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, fizjoterapeuta nie powinien od razu zaniechać wykonania zabiegu i wyprosić pacjenta z gabinetu. To jest ostateczność, którą należy poprzedzić poinformowaniem pacjenta o jego niestosownym zachowaniu i grożących mu z tego powodu konsekwencjach. Poniższa procedura nie wynika z przepisów ani ogólnie przyjętych praktyk. Stanowi raczej głos w dyskusji i mam nadzieję, że pozwoli na wypracowanie rozwiązań, które zostaną wdrożone w podmiotach wykonujących działalność leczniczą.
Regulamin
Po pierwsze odpowiedni zapis powinien znaleźć się w regulaminie organizacyjnym, w którym zostanie określone, kiedy podmiot wykonujący działalność leczniczą ma prawo odmówić udzielenia świadczenia, w tym wskazanie na możliwość odmowy albo odstąpienia od udzielania świadczeń zdrowotnych w przypadku agresywnego bądź nieobyczajnego zachowania pacjenta. Po drugie warto rozważyć wprowadzenie monitoringu pomieszczeń ogólnodostępnych z objęciem wejścia do gabinetu tak, aby istniała możliwość nagrania takiego zachowania już w tym miejscu. Pamiętać należy, że w samym gabinecie kamera jest niedozwolona. Jeśli powyższe nie wystarczy, warto zabezpieczyć się w postaci obecności innego pracownika podczas wizyty (przede wszystkim fizjoterapeuty czy masażysty), ale może do tego dojść tylko za zgodą pacjenta. W innym przypadku (np. prowadzenia indywidualnej praktyki), gdy pacjent nadal będzie zachowywał się niestosownie, należy rozważyć przerwanie zabiegu i poinformowanie pacjenta, że z uwagi na jego zachowanie nie ma możliwości kontynuowania zabiegu. Fakt ten, z opisem sytuacji, należy odnotować w dokumentacji medycznej. Przy szczególnie uciążliwym zachowaniu zalecane jest pisemne powiadomienie pacjenta o tym, że narusza on ogólnie przyjęte normy zachowania i dobra osobiste fizjoterapeuty (jeżeli jest to możliwe ze wskazaniem odpowiedniego zapisu w regulaminie) i jeżeli sytuacja się powtórzy, to fizjoterapeuta odstąpi od udzielania świadczenia i pacjent nie zostanie przyjęty na kolejną wizytę. Kopię pisma należy zachować w dokumentacji pacjenta. W przypadku większych podmiotów, gdzie w strukturze jest koordynator fizjoterapeutów, o sprawie należy poinformować przełożonego, który powinien wyznaczyć innego fizjoterapeutę na osobę prowadzącą i poinformować o tym fakcie pacjenta. Jeżeli takiej osoby nie ma – poinformować pisemnie o możliwości odmowy udzielania świadczeń, jeżeli nieobyczajne zachowanie będzie się powtarzało, czyli wdrożyć już wcześniej opisaną procedurę.
Droga prawna
Oprócz powyższych zabezpieczeń fizjoterapeuta ma prawo bronić się przed takim zachowaniem na drodze cywilnej, a czasem nawet karnej, jeżeli dojdzie do popełnienia przestępstwa. Według art. 23 Kodeksu cywilnego do dóbr osobistych człowieka zalicza się w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, wizerunek. Zgodnie z art. 24 fizjoterapeuta może żądać zaniechania tego działania, usunięcia skutków (np. poprzez złożenie przez pacjenta oświadczenia o wskazanej treści i w odpowiedniej formie, złożenia przeprosin), a nawet może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W skrajnych przypadkach poszkodowany może zgłosić przestępstwo, np. z art. 212 (pomówienie innej osoby), art. 216 (znieważenie) czy art. 217 (naruszenie nietykalności cielesnej).
Działania te wymagają zebrania materiału dowodowego, wskazania świadków, którzy mogliby potwierdzić niestosowne zachowanie pacjenta (współpracowników czy pacjentów oczekujących w poczekalni), a także konfrontacji z pacjentem. To oraz długi czas prowadzenia postępowań, powodują, że najczęściej osoby wykonujące zawód medyczny rezygnują z tych ścieżek i wolą zapomnieć o zaistniałej sytuacji, a osoby naruszające dobra osobiste fizjoterapeutów pozostają bezkarne.
(1) Jak wskazuje się w doktrynie za czyn nieobyczajny należy uznać zachowanie, które odbiega od przyjętych i obowiązujących w danych okolicznościach norm zachowania się. Nieobyczajny to inaczej niezgodny z dobrymi obyczajami, niemoralny, nieprzyzwoity, niestosowny.
Daj znać, co sądzisz o tym artykule :)
