Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podnosi rangę rehabilitacji
W lutym 2017 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), państwa członkowskie, organizacje międzynarodowe i zawodowe, organizacje pozarządowe i eksperci ds. rehabilitacji przyjęli program Rehabilitacja 2030: wezwanie do działania1. Jego celem jest podjęcie wszelkich aktywności wzmacniających znaczenie rehabilitacji w państwach członkowskich. Działania te obejmują: poprawę zarządzania rehabilitacją w systemach opieki zdrowotnej i inwestycjami, rozwój wysokiej klasy pracowników i usług rehabilitacyjnych, a także usprawnienie zbierania danych dotyczących rehabilitacji.
Dwa lata później WHO zrobiła drugi krok w kierunku poprawy sytuacji rehabilitacji na świecie. Zorganizowała Drugie Światowe Spotkanie Rehabilitacja 2030: przewodnik do działania2, podsumowujące dotychczasowe posunięcia i wyznaczające następne cele. Najważniejszym z nich jest nadanie rehabilitacji pierwszeństwa w systemie opieki zdrowotnej.
WHO wprowadziła trzeci wskaźnik zdrowia: funkcjonowanie (ang. functioning, aktywność – zgodnie z ICF). Jest on, obok dwóch pozostałych (śmiertelności i zachorowalności), coraz ważniejszy w procesie planowania polityki zdrowotnej. To miernik potrzeb społeczeństwa. Na poziom funkcjonowania człowieka wpływa zarówno jego ogólny stan zdrowia, jak i to, na co mu on pozwala w codziennym życiu. Trendy zdrowotne i demograficzne zmieniają się. Związane jest to z coraz częstszym występowaniem chorób niezakaźnych i starzeniem się społeczeństwa. W efekcie wzrasta liczba osób odczuwających spadek jakości funkcjonowania. To nie sam deficyt obrazuje stan zdrowia, ale właśnie poziom funkcjonowania człowieka.
Optymalizacja funkcjonowania społeczeństw staje się więc celem nadrzędnym rehabilitacji, a co za tym idzie – zdrowia publicznego. Aby mogło się to udać i abyśmy w pełni wykorzystywali potencjał rehabilitacji, musi być ona w pełni zintegrowana z systemem opieki zdrowotnej, szczególnie na jej podstawowym poziomie.
WHO proponuje nową, zaktualizowaną definicję rehabilitacji3. Zgodnie z nią rehabilitacja to wyjście naprzeciw potrzebom osoby, która doświadcza lub może doświadczać ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu z powodu starzenia się lub stanu zdrowia. Przykładami ograniczeń są m. in.: zaburzenia poznawcze, komunikacyjne, w mobilności i wykonywanej pracy.
Jako że celem rehabilitacji jest zapewnienie jak najlepszego poziomu funkcjonowania człowieka w jego środowisku to – według WHO – do realizacji tego celu niezbędne jest zintegrowane podejście w zakresie rehabilitacji. Cel jest możliwy do osiągnięcia, jeśli wszyscy specjaliści będą rozumieć i mówić o rehabilitacji z naciskiem na poziom funkcjonowania pacjenta.
Rehabilitacja została uznana przez WHO nie za koszt, ale za najlepszą z możliwych inwestycji. Jest wkładem w zdrowie publiczne i strategią zdrowia na XXI wiek. Nie można pominąć faktu, że żyjemy coraz dłużej, ale coraz częściej jako osoby z niepełnosprawnościami. Na świecie (zgodnie z badaniami WHO, na podstawie wskaźnika GBD, ang. global burden of disease)4 2,3 mld ludzi potrzebuje rehabilitacji, a to blisko 1/3 populacji świata.
WHO zaprezentowała konkretne narzędzia i szczegółowy plan działania, którego wdrożenie powinno leżeć w interesie wszystkich interesariuszy rehabilitacji na świecie. W ciągu czterech dni obrad przedstawiciele WHO wraz z ekspertami z całego świata (w tym z przedstawicielami Krajowej Izby Fizjoterapeutów) wypracowali stosowne porozumienie. Udało się także określić potrzebny zakres działań do implementacji i wdrożenia powyższych narzędzi. Strategia WHO opiera się na trzech filarach „D”: dane (w tym dotyczące funkcjonowania), dialog (jakie są wartości i priorytety w danym społeczeństwie), decyzja (finansowanie i zarządzenia na poziomie politycznym).
Krajowa Izba Fizjoterapeutów, jako organizacja zrzeszająca ponad 64 500 fizjoterapeutów, zamierza stosować się i wspierać konkretne działania zaproponowane przez WHO. Fizjoterapia stanowi ponad 90 proc. interwencji rehabilitacyjnych, więc uważamy, że powinna mieć wiodący głos w polityce zdrowotnej w tym zakresie. Dlatego zamierzamy poszerzać wiedzę w środowisku medycznym.
Jesteśmy głęboko przekonani o potrzebie zintegrowania specjalistów z innych obszarów rehabilitacji (psychologów, logopedów, terapeutów zajęciowych i innych) i definiowania rehabilitacji pod jednym pojęciem. Krajowa Izba Fizjoterapeutów, współpracująca z WHO i Ministerstwem Zdrowia, zaprasza do wspólnego podjęcia działań na rzecz wzmocnienia pozycji rehabilitacji w polskim systemie opieki zdrowotnej. To działania niezbędne, aby zrealizować trzeci cel zrównoważonego rozwoju (SDG3)5.
1. https://www.who.int/rehabilitation/rehab-2030/en/
2. https://www.who.int/rehabilitation/rehab-2030-2nd-meeting/en/
3. Krug E, Cieza A. Strengthening health systems to provide rehabilitation services. Bulletin World Health Organization 2017;95:167.
4. Jesus TS, Landry MD, Hoenig H. Global need for physical rehabilitation: systematic analysis from the Global Burden of Disease Study 2017. International Journal of Environmental Research and Public Health 2019;16:E980
5. https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/
Daj znać, co sądzisz o tym artykule :)
