Zespół cieśni kanału nadgarstka prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu ruchowym i czuciowym. Ucisk nerwu na poziomie nadgarstka sprawia trudności w codziennych czynnościach. Według danych neuropatia nerwu pośrodkowego występuje u około 1,5 % populacji.
Częściej u kobiet w czwartej lub piątej dekadzie życia. Typowe objawy na jakie należy zwrócić uwagę to: parestezje, obrzęk, osłabienie ręki, zaburzenia czucia, trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, występowanie objawów nocą, ból i jego lokalizacja w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego. Zespół cieśni kanału nadgarstka najczęściej występuje u pracowników fizycznych, takich jak: szlifierzy, pracownicy przemysłu ciężkiego, krawcowe, płytkarze i monterzy. Pojawia się również u pracowników umysłowych, szczególnie tych pracujących intensywnie na komputerze (księgowi, urzędnicy, itp.). Warto podkreślić, że zespół cieśni nadgarstka w wykazie chorób zawodowych jest opisany jako „przewlekłe choroby układu nerwowego związane z rodzajem wykonywanej pracy”.
Przeprowadzone badanie oceniało wpływ fizjoterapii na funkcjonowanie pacjentów po operacji cieśni nadgarstka.
Badaniem została objęta grupa 30 osób (28 kobiet i 2 mężczyzn), u których zostało wykonane chirurgiczne leczenie zespołu cieśni nadgarstka.
Testy przeprowadzono przed i po fizjoterapii. Do oceny klinicznej wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety. Pacjenci rozpoczynali fizjoterapię po ściągnięciu szwów, zwykle od 12 do 16 dni od wykonanego zabiegu. Program fizjoterapii trwał 10 dni i obejmował techniki mobilizacyjne stawów i tkanek miękkich, ćwiczenia czynne i fizykoterapię.
Po zakończonej rehabilitacji oceniano efekty postępowania w zakresie nasilenia bólu, parestezji, występowania bólów nocnych, siły ręki, poprawy precyzji ruchu w codziennych czynnościach. Ponadto weryfikowano rodzaj zastosowanej terapii, czas trwania postępowania rehabilitacyjnego oraz zadowolenie pacjentów z osiągniętych efektów. Sprawdzono zakres ruchomości stawu nadgarstkowego i przedramienia przed rozpoczęciem fizjoterapii w pierwszym dniu zgłoszenia się na zabiegi oraz po zakończeniu postępowania rehabilitacyjnego. Ocenę nasilenia bólu określono skalą VAS. Przeprowadzone zostały testy kliniczne Phalena oraz Durkana. Dodatkowo wykonano test funkcjonalny – ściskanie piłeczki w dłoni do momentu wystąpienia objawów bólowych (mierzono liczbę powtórzeń), kończyna górna znajdowała się w pozycji neutralnej oparta o podłoże.
W badaniu wykazano, że osoby po leczeniu chirurgicznym zespołu cieśni nadgarstka, korzystające z postępowania fizjoterapeutycznego, uzyskały poprawę w codziennym funkcjonowaniu. Przeprowadzone postępowanie i uzyskane wyniki potwierdzają zwiększenie zakresu ruchomości w stawie nadgarstkowym, zmniejszenie dolegliwości bólowych podczas wykonywania ćwiczeń i codziennych czynności oraz odczuwanie parestezji.
Przed przystąpieniem do postępowania rehabilitacyjnego pacjenci ocenili średnio natężenie bólu na 6,5 pkt. Ból występował podczas sprawdzenia zakresu ruchomości, testów i codziennych czynności. Na zakończenie postępowania rehabilitacyjnego objawy bólowe uległy zmianie. Chorzy ocenili natężenie bólu średnio na 1,2 pkt. Uzyskano wyraźną poprawę zakresu ruchu i siły mięśni (liczba ściśnięć piłeczki do czasu wystąpienia objawów). Uzyskano również poprawę (tj. czas do wystąpienia objawów) w testach Phalena i Durkana. Co również istotne pacjenci byli zadowoleni z efektów leczenia i z uzyskanych wyników.
W teście Phalena przeprowadzonym przed rehabilitacją symptomy pojawiały się średnio po 15,8 sek. Po zakończonym postępowaniu rehabilitacyjnym poziom ten wynosił średnio 45,8 sek.
Test Durkana wykonany przez osoby badane przez rozpoczęciem postępowania rehabilitacyjnego wynosił średnio 13 sek. Po zakończonej rehabilitacji było to średnio 26,2 sek. Zmiana była istotna statystycznie (p<0,001).
Test funkcjonalny polegający na „ściskaniu piłeczki” przed rehabilitacją wynosił średnio 8,93 powtórzenia do wystąpienia dolegliwości bólowych. Po zakończonej rehabilitacji poziom ten zwiększył się do 18,5 powtórzeń. Zmiana była istotna statystycznie (p<0,001).
Wyniki badań pokazują, że chorzy którzy korzystali z rehabilitacji, odzyskują funkcję kończyny górnej.
Codzienne czynności, które były wyzwaniem, stały się możliwe do wykonania. Fizjoterapia po zabiegu operacyjnym nadgarstka zwiększa jego ruchomość i zmniejsza objawy bólowe. Należy pamiętać, że operacja to początek leczenia. Pacjent może nie powrócić do pełnej sprawności bez odpowiednio prowadzonej fizjoterapii.
Test funkcjonalny polegający na „ściskaniu piłeczki” przed rehabilitacją wynosił średnio 8,93 powtórzenia do wystąpienia dolegliwości bólowych. Po zakończonej rehabilitacji poziom ten zwiększył się do 18,5 powtórzeń.
Wynikiem badania są następujące wnioski:
- Fizjoterapia wpływa korzystnie na zmniejszenie intensywności dolegliwości bólowych u pacjentów po leczeniu operacyjnym cieśni kanału nadgarstka.
- Po fizjoterapii zakres ruchomości stawu nadgarstkowego zwiększył się w trzech płaszczyznach i był porównywalny z kończyną zdrową.
- Czas pojawienia się symptomów w testach Phalena i Durkana zwiększa się po zakończonym postępowaniu fizjoterapeutycznym.
- Postępowanie fizjoterapeutyczne wpływa pozytywnie na zwiększenie siły ręki ocenianej testem funkcjonalnym – liczba ,,ściśnięć piłki”.
Pełna treść artykułu jest opublikowana w kwartalniku
„Medycyna Manualna” TOM XXIII nr. 1 / 2019
kif.info.pl/wydawnictwo-naukowe
Piśmiennictwo:
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 w sprawie chorób zawodowych. Na podstawie art. 237 § 1 pkt 36 i § 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.).
Woźniak K i wsp. Ocena skuteczności leczenia zespołu cieśni nadgarstka u pacjentów leczonych operacyjnie w Katedrze i Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii Szpitala Uniwersyteckiego nr 1 w Bydgoszczy. Journal of Health Sciences 2013; 3 (8): 89-100.
Georgiew F., Maciejczak A., Florek J. Ocena wyników leczenia operacyjnego zespołu kanału nadgarstka. MEDSPORTPRESS, 2014; 5(6); Vol. 16, 455-468.
Makowiec-Dąbrowska T., Sińczuk Walczak H., Jóźwiak W.Z i wsp. Sposób wykonywanej pracy jako czynnik ryzyka zespołu cieśni nadgarstka. Medycyna Pracy 2007;58(4):361 – 372.
Lewańska M., Walusiak Skorupa J., Czynniki etiologiczne zespołu cieśni nadgarstka osób zawodowo wykonujących monotypowe ruchy w nadgarstku. Medycyna Pracy 2014; 65(2):261–270.
